Tôi cũng không biết là mình liệu đã hiểu rõ về chuyện súng đạn ở nước Mỹ hay chưa dù đã từng tới tiệm súng, từng nói chuyện với người sở hữu súng, và tới sát hiện trường của một vụ xả súng khi vẫn còn đang săn nghi phạm bên trong tòa nhà hải quân Mỹ mới đây. Người ta nói rằng kẻ thủ ác Aaron Alexis có thể đã không thể ra tay nếu như nơi nào ở Mỹ cũng kiểm soát súng gắt gao như ở Thủ đô Washington.
Điều ấy có thể là sự thật vì ở Washington không bán súng cho người ngoài bang, trong khi Aaron Alexis đến từ bang Texas và vẫn còn đăng ký bầu cử ở bang New York, song lại mua được súng ở bang Virginia chỉ hai ngày trước khi hắn ra tay. Washington thậm chí còn cấm mang súng nạp đạn ra đường, và từng bị tòa Tối cao tuýt còi vì quy định vi hiến – cấm sở hữu súng ở nhà.
Mua súng ở Virginia gần như dễ nhất nước Mỹ: Người của bang chỉ cần chìa bằng lái xe (xác minh cư trú) là mua được súng. Người ngoài bang phải trải qua quá trình kiểm tra lý lịch cá nhân. Nếu nhân thân tốt, chuyện còn lại chỉ là chọn khẩu súng nào cho vừa túi tiền!
Anh chị nếu theo dõi vụ xả súng ở tòa nhà hải quân Mỹ chắc sẽ biết Aaron Alexis được xếp vào diện người có vấn đề về tâm thần, hai lần từng nổ súng vì tức giận, đã từng xin trợ giúp của Bộ Cựu binh Mỹ về sức khỏe tinh thần với tư cách là người từng phục vụ hải quân, và còn bị hoang tưởng (từng gọi cảnh sát vì nghe thấy tiếng nói trong bóng tối).
Nước Mỹ đã và đang tranh luận, thậm chí dẫn tới đấu tranh giữa tổ chức với quốc hội, nhân dân với quốc hội, và cả chính quyền liên bang với quốc hội hàng năm qua về quy trình kiểm tra lý lịch cá nhân. Lập luận của những người đấu tranh là bên cạnh những tội phạm, thì người có vấn đề về tâm thần không được sở hữu súng. Cách duy nhất để biết người mua súng có vấn đề về tâm thần không chỉ có cách kiểm tra lý lịch. Trường hợp của Aaron Alexis tiếc thay lại chính là cơ hội để cho phe ủng hộ mua bán súng tự do (không kiểm tra lý lịch) mỉa mai những người phản đối, vì Aaron đã được kiểm tra lý lịch trước khi mua súng.
Lỗ hổng trong vụ này là chẳng có chi tiết nào từ hai vụ nổ súng trước kia lẫn những biểu hiện về tâm thần bất ổn của Aaron Alexis được thông báo và cập nhật cho cơ quan lưu trữ hồ sơ của FBI (Cục điều tra liên bang) cả. Vậy là có kiểm tra, nhưng chỉ thấy tên này là một người rất đỗi bình thường.
Luật Mỹ quy định, chỉ có thẩm phán với bệnh viện mới công bố và cập nhật về bệnh án tâm thần cho FBI. Cảnh sát đã quá quan liêu trong hai lần Aaron Alexis nổ súng năm 2004 và 2010? Còn rõ ràng Bộ Cựu binh Mỹ không có trách nhiệm phải báo cáo!
Cũng bởi may mắn có bản sơ yếu lý lịch sạch như thế nên kẻ đã bắn chết 12 người trong một buổi sáng ấy mới được Hải quân Mỹ cấp thẻ ra vào dễ dàng như vậy khi hắn làm thuê cho một nhà thầu của Hải quân.
Luật liên quan tới khẩu súng ở Mỹ quả là phức tạp đúng không thưa anh chị, nên chết vì súng ở Mỹ nhiều ngang ngửa với số người chết vì tai nạn giao thông ở Việt Nam – đều trên 30 người mỗi ngày?
Chúc tất cả mọi người an toàn và hạnh phúc!
Phạm Tấn (Washington D.C)
Thể thao & Văn hóa Cuối tuần