'Bắt bài' tiên hiệp từ cơn sốt 'Tru Tiên'

(Thethaovanhoa.vn) - Tiên hiệp có nguồn gốc từ thể loại kiếm hiệp thì đã rõ, nhưng nó có quan hệ thế nào với ngôn tình, đam mỹ, bách hợp... mà làm cho độc giả, đặc biệt độ tuổi 18 - 30 điêu đứng?

• Lý Dịch Phong, thần tượng mới của 'Tru Tiên'
• Giải mã cơn sốt 'Tru Tiên: Thanh Vân chí' và làn sóng tiên hiệp

TS Hà Thanh Vân cho biết: Tiên hiệp là một thể loại truyện bùng nổ ở Trung Quốc từ năm 2003, bắt đầu từ tác phẩm Tru tiên của nhà văn Tiêu Đỉnh, nhưng nguồn gốc thì đã lâu hơn rất nhiều. Tác phẩm này lúc đầu đăng dài kỳ trên mạng, sau đó vì sức hấp dẫn của nó nên đã được trả 1 triệu nhân dân tệ để xuất bản và tác giả ngay lập tức trở thành người nổi tiếng.

Sau thành công của Tru tiên, đã xuất hiện một loạt tác giả viết truyện tiên hiệp, tạo thành một làn sóng mới trong văn học Trung Quốc. Nếu kiếm hiệp là những tác phẩm viết về những con người có võ công, đặt trong bối cảnh giới giang hồ; ngôn tình là những câu chuyện về tình yêu, đam mỹ là những câu chuyện về tình yêu đồng tính luyến ái nam, bách hợp là những câu chuyện về đồng tính luyến ái nữ, thì tiên hiệp lại thu hút người đọc bằng những yếu tố kỳ ảo, hoang đường của nó, viết về những con người bình thường tu tiên nhằm đạt đến sự trường sinh bất tử.

Thế giới nhân vật của tiên hiệp thường là con người, thần tiên, ma quỷ. Nếu trong kiếm hiệp con người tu luyện võ công, nội lực, thì ở tiên hiệp có thể nói là sự tưởng tượng nối tiếp của kiếm hiệp, các nhân vật tu luyện những tâm pháp cao hơn, sử dụng linh khí (như linh lực, tiên lực, thần lực, ma pháp…). Trong tiên hiệp đôi khi cũng đan xen yếu tố ngôn tình, đam mỹ, bách hợp, có nhiều yếu tố tình yêu gây cấn, song không phải là yếu tố chính.

Tiên hiệp tuy là một trào lưu mới, song nguồn gốc của nó đã có từ lâu đời trong lịch sử Trung Quốc với những tác phẩm mang yếu tố hoang đường, kỳ ảo như Tây du ký, Phong thần diễn nghĩa, Phong kiếm Xuân Thu, Tế Công truyện diễn nghĩa… Truyền thống viết truyện hoang đường, kỳ ảo là một truyền thống xuyên suốt trong lịch sử văn học Trung Quốc. Do vậy tiên hiệp chỉ là bước phát triển mới của dòng truyện truyền thống này. Cộng thêm truyền thống của Đạo giáo và sâu xa hơn là “Tam giáo đồng lưu” cũng là nguồn cảm hứng cho những câu chuyện tiên hiệp phát triển.

* Thưa chị, từ cái nền và các quan hệ đó chúng ta có thể nhìn thấy những điều gì làm nên sức hút của tiên hiệp?

- Sức thu hút của tiên hiệp có lẽ nằm ở chính yếu tố hoang đường, kỳ ảo của chúng. Ở đó các nhân vật là con người bình thường, trải qua quá trình tu tiên khó khăn, có thể đạt đến sự trường sinh bất tử, đi mây về gió, bay lên chín tầng trời, đi từ tinh cầu này sang tinh cầu khác. Trong tiên hiệp cũng đặc biệt không thiếu những câu chuyện đánh nhau bằng cách đấu phép thuật.

Ngoài ra đọc tiên hiệp, độc giả cũng có thêm khá nhiều kiến thức về văn hóa phương Đông, phương Tây, về các tôn giáo như Nho, Phật, Đạo. Trong tiên hiệp, cũng có những kiến thức về hóa học như chuyện luyện đan dược, vật lý như bước vào một không gian gia tốc thời gian nhiều ngàn lần, chẳng hạn như bước vào một không gian mà một ngày trong đó bằng một ngàn năm ở hạ giới.

Truyện tiên hiệp thỏa mãn rất cao yếu tố giải trí của độc giả, kèm theo những kiến thức rộng rãi như vậy, cho nên người đọc đặc biệt thích và thường đã đọc thì không dứt ra được.

* Xét ở khía cạnh văn học, đặc trưng thể loại của tiên hiệp là gì?

- Đặc trưng chính là chất hoang đường, kỳ ảo và giàu trí tưởng tượng của nó. Trong đó nhân vật chính thường vượt qua muôn ngàn khó khăn trên con đường tu thành tiên hay thành thần. Ngoài ra trong truyện tiên hiệp thường đan xen những yếu tố tình cảm lãng mạn, nhân vật chính có thể đa thê hay có một mối tình khắc cốt ghi tâm với một nhân vật nữ, tạo sự hấp dẫn đối với người đọc.

Nó còn có những cuộc săn tìm những bí mật kinh thiên động địa, những trận đánh nhau (đấu phép thuật) ly kỳ. Và đặc biệt truyện tiên hiệp nào cũng có kết thúc có hậu, nhân vật chính thành công trên con đường tu tiên, làm thỏa mãn thị hiếu của đa phần độc giả.

* Vậy thì giới trẻ thời đô thị, công nghiệp như hiện nay tìm thấy những điều gì trong thể loại tiên hiệp?

- Giải trí chính là yếu tố hàng đầu mà giới trẻ tìm được khi đọc truyện tiên hiệp. Ngoài ra trong truyện tiên hiệp còn có rất nhiều yếu tố của tôn giáo, của văn hóa phương Đông, phương Tây nói chung và Trung Quốc nói riêng.

Giới trẻ đến với tiên hiệp là đến với thế giới của sự hấp dẫn, cái gì cũng có thể, “được phép làm”. Nó không đi ra từ giáo điều, mà từ những hành động của các nhân vật, những chi tiết, tình tiết, kết cấu của tác phẩm, những kiến thức vầ văn hóa, tôn giáo.

Giới trẻ cũng tìm thấy nhiều điều ở truyện tiên hiệp, đó là tinh thần vượt khó của nhân vật chính, những khung cảnh ly kỳ, giúp độc giả trẻ thỏa mãn trí tưởng tượng. Điều này cũng có phần giống với truyện kiếm hiệp, khi tiên hiệp thỏa mãn đòi hỏi của giới trẻ về những yếu tố ly kỳ, mới lạ, éo le.

* Cách in từng kỳ trên mạng có phải là một hấp dẫn không?

- Cách in từng kỳ trên mạng đã tạo nên sức hấp dẫn của truyện tiên hiệp, tương tự như cách in nối tiếp (feuilleton) của kiếm hiệp ngày trước trên các báo. Do xuất bản từng kỳ trên mạng nên người đọc phải nạp tiền vào tài khoản trên mạng mới đọc được.

Đồng thời qua những bình luận (comment), người đọc cũng có sự ảnh hưởng nhất định đến đường hướng phát triển của câu chuyện. Cách đăng nhiều kỳ, theo từng chương đoạn, cũng là bắt nguồn từ truyền thống tiểu thuyết chương hồi Trung Quốc, trong đó mỗi chương lại là một nút thắt lại, để chương sau mở ra, nên càng thu hút người đọc trên mạng.

* Nhìn ở khía cạnh xã hội, có điều gì đáng lo lắng không?

- Tất nhiên một hiện tượng văn học phát triển rầm rộ như tiên hiệp bao giờ cũng có hai mặt của nó. Khía cạnh tích cực là yếu tố giải trí và độc giả có thể học hỏi được những kiến thức thú vị từ tác phẩm. Song một thế giới có quá nhiều điều hoang tưởng, kỳ ảo tất nhiên sẽ ảnh hưởng đến tâm lý người đọc.

Trong văn học có khái niệm tầm đón nhận của độc giả. Trong đó độc giả được hiểu như là có sự tiếp nhận tác phẩm từ ngưỡng của chính mình. Ngưỡng ở đây là trình độ văn hóa có sẵn, kiến thức nền tảng, giới tính, lứa tuổi, hoàn cảnh cá nhân… Do vậy với người đọc chưa được trang bị một tầm đón nhận phù hợp, tất yếu, thì những tác phẩm tiên hiệp sẽ tạo những hiệu ứng tâm lý xấu, như quá chìm đắm vào những điều không có thật, hoang tưởng.

Do tính chất chương hồi của tiên hiệp, người đọc thường say sưa đọc, theo dõi nên cũng mất nhiều thời gian, có thể làm ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày. Từ kinh nghiệm của bản thân tôi cho thấy, đã đọc tiên hiệp là không dứt ra được. Mặt khác một số truyện tiên hiệp có xu hướng đề cao tinh thần đại Hán, coi Trung Quốc là trung tâm và coi thường những dân tộc khác. Đây cũng là điều chưa được của tiên hiệp và sẽ làm ảnh hưởng đến tâm lý người đọc.

Còn tiếp

Văn Bảy (thực hiện)
Thể thao & Văn hóa Cuối tuần