Văn hóa “vươn mình” trong kỷ nguyên mới (Bài 8): Đầu tư mạnh mẽ, hành động quyết đoán

Ngày 27/11/2024, Quốc hội chính thức thông qua Nghị quyết về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025-2035 với nguồn vốn hơn 122.000 tỷ đồng trong giai đoạn 2025-2030.

Theo PGS-TS Bùi Hoài Sơn, đây chính là nguồn sức mạnh nội sinh, góp phần đưa Việt Nam bước vào thời kỳ mới với tâm thế tự tin, vững vàng và đầy khát vọng.

Đổi mới, đồng bộ, hài hòa

Nhưng trước mắt, để hoàn thành mục tiêu Việt Nam trở thành quốc gia đứng đầu về phát triển công nghiệp văn hóa trong khu vực Đông Nam Á và là một trong những quốc gia có ngành công nghiệp văn hóa phát triển trong khu vực châu Á như kỳ vọng của ngành văn hóa, theo nhiều chuyên gia, Việt Nam cần triển khai một chiến lược đồng bộ và có tầm nhìn dài hạn.

Theo PGS-TS Bùi Hoài Sơn, để đạt được mục tiêu này đòi hỏi sự đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng công nghiệp văn hóa, không chỉ bao gồm cơ sở vật chất cho các ngành như điện ảnh, âm nhạc, sân khấu mà còn phát triển các nền tảng công nghệ hiện đại hỗ trợ ngành sáng tạo, như không gian làm việc chung, studio âm nhạc, phim trường, và nền tảng trực tuyến.

Ngoài ra, việc phát triển nguồn nhân lực sáng tạo chất lượng cao là một yếu tố quan trọng không thể thiếu. Việc đào tạo và phát triển tài năng trong các lĩnh vực sáng tạo như điện ảnh, âm nhạc, thiết kế, và nghệ thuật số cần được chú trọng, đồng thời tạo ra một môi trường thuận lợi để các nghệ sĩ, nhà sáng tạo có thể phát triển tối đa khả năng sáng tạo của mình. Điều này đòi hỏi sự đầu tư vào các chương trình giáo dục, hợp tác với các tổ chức quốc tế, và xây dựng các cơ sở đào tạo chuyên sâu về công nghiệp văn hóa.

Bên cạnh đó, theo ông Sơn, việc chú trọng đến phát triển hạ tầng và nguồn nhân lực, Việt Nam cũng cần đẩy mạnh sáng tạo và đổi mới trong các ngành công nghiệp văn hóa. Các sản phẩm văn hóa cần được sáng tạo và đổi mới để không chỉ bảo tồn các giá trị truyền thống mà còn đáp ứng nhu cầu và xu hướng của thị trường toàn cầu. Việc ứng dụng công nghệ hiện đại vào sáng tạo văn hóa, như phát triển các sản phẩm văn hóa qua các nền tảng số, dịch vụ phát trực tuyến và mạng xã hội, sẽ giúp sản phẩm văn hóa Việt Nam vươn ra thế giới nhanh chóng và rộng rãi.

Hỗ trợ chính sách và tài chính cho ngành công nghiệp văn hóa cũng là một yếu tố quan trọng. Các chính sách ưu đãi về thuế, các quỹ hỗ trợ sáng tạo, và các chương trình hợp tác công tư sẽ tạo ra những điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp văn hóa phát triển. Chính phủ cần xây dựng các chính sách dài hạn, khuyến khích sự tham gia của các doanh nghiệp tư nhân, và tạo ra môi trường cạnh tranh lành mạnh để các ngành công nghiệp sáng tạo có thể bứt phá.

Để sản phẩm văn hóa Việt Nam có thể vươn tầm quốc tế, việc quảng bá và xuất khẩu các sản phẩm văn hóa là rất quan trọng. Chính phủ và các doanh nghiệp cần xây dựng chiến lược marketing quốc tế cho các sản phẩm văn hóa, đồng thời hợp tác với các nền tảng phát trực tuyến toàn cầu và tham gia vào các liên hoan phim, triển lãm văn hóa quốc tế để giới thiệu sản phẩm văn hóa Việt Nam đến với thế giới. Các chương trình giao lưu văn hóa quốc tế sẽ giúp tạo dựng hình ảnh Việt Nam trên trường quốc tế và mở rộng thị trường cho sản phẩm văn hóa.

Việc bảo vệ và phát huy giá trị văn hóa truyền thống cũng cần được kết hợp chặt chẽ với các chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa. Các di sản văn hóa, nghệ thuật truyền thống như âm nhạc, múa, sân khấu, lễ hội cần được bảo tồn và phát triển để không chỉ tạo ra các sản phẩm văn hóa độc đáo mà còn góp phần vào việc nâng cao giá trị du lịch và xây dựng thương hiệu văn hóa quốc gia.

Cuối cùng, chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa của Việt Nam cần được xây dựng với mục tiêu bền vững, không chỉ phát triển kinh tế mà còn bảo vệ các giá trị văn hóa truyền thống và duy trì sự đa dạng văn hóa. Việc phát triển công nghiệp văn hóa gắn liền với bảo vệ môi trường và phát triển bền vững sẽ giúp Việt Nam đạt được mục tiêu dài hạn và xây dựng một ngành công nghiệp văn hóa mạnh mẽ, có giá trị bền vững trong kỷ nguyên mới.

Cần phải quyết đoán

Theo PGS-TS Nguyễn Thế Kỷ, để đạt được mục tiêu, trước hết và trên hết, nền văn hóa Việt Nam cần hướng tới việc xây dựng một môi trường văn hóa lành mạnh, bền vững, tiếp nối những thành tựu mà ngành Văn hóa đã đạt được trong thời gian qua. Đồng thời, việc thúc đẩy sự phát triển của các ngành công nghiệp văn hóa cũng đóng vai trò then chốt. Các lĩnh vực như điện ảnh, âm nhạc, nghệ thuật thị giác, truyền thông và xuất bản cần được quan tâm và hỗ trợ mạnh mẽ, nhằm khẳng định vị thế của văn hóa Việt Nam trên trường quốc tế.

"Trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình mạnh mẽ của dân tộc - văn hóa cần tiếp tục khẳng định vai trò gắn kết và hiện diện sâu rộng trong mọi lĩnh vực của đời sống. Trong lĩnh vực du lịch, việc phát triển các sản phẩm đặc trưng mang đậm dấu ấn văn hóa, xây dựng môi trường du lịch văn hóa và khai thác sự đa dạng văn hóa vùng miền sẽ tạo nên sức mạnh tổng hợp, đưa Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn với hình ảnh đất nước của những nụ cười thân thiện, giàu bản sắc. Trong lĩnh vực thể thao, việc thúc đẩy nâng cao thể lực và tầm vóc của người Việt không chỉ góp phần cải thiện chất lượng nguồn nhân lực mà còn giúp đất nước bước vào kỷ nguyên mới với một lực lượng khỏe mạnh, tràn đầy năng lượng. Đồng thời, các yếu tố văn hóa trong thể thao sẽ góp phần quảng bá hình ảnh Việt Nam ra thế giới, để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng bạn bè quốc tế" - ông Kỷ nói.

Ông Lê Quốc Vinh, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Tập đoàn Truyền thông Lê, nêu quan điểm, cần phải có chính sách hỗ trợ cho doanh nhân làm văn hóa hay các nhà đầu tư, các công ty, doanh nghiệp để tạo ra thị trường văn hóa đúng nghĩa. Điều then chốt là xúc tiến hệ thống thực thi pháp luật bảo vệ tác quyền. Bên cạnh đó cần, thúc đẩy xây dựng hệ thống hạ tầng, công nghệ số, xây dựng các nền tảng công nghệ thông minh, phát triển đào tạo nhân lực đặc biệt là chú trọng đến nhân lực doanh nhân làm văn hóa hay còn gọi là doanh nhân sáng tạo. Cùng với đó, cần hoàn thiện khung pháp lý hỗ trợ cho doanh nhân làm văn hóa, đặc biệt là điều chỉnh chính sách thuế hiện còn nhiều rào cản.

TS Tom Fleming (Hội đồng Anh), người sáng lập và điều hành Tom Fleming Creative Consultancy (TFC), tổ chức quốc tế hàng đầu về tư vấn trong lĩnh vực kinh tế sáng tạo, cho rằng: Cần phải tiếp cận với các vấn đề bằng dữ liệu và bằng chứng để có được thông tin đầu vào, là cơ sở để đo đạc, đánh giá về hiện trạng phát triển của các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam. Ông cũng cho rằng, công nghiệp văn hóa không phát triển dựa trên những ngành công nghiệp đơn lẻ mà các ngành liên kết với nhau và đặt trong một tổng thể.

"Việt Nam cần phải quyết đoán, rõ ràng về tầm nhìn cũng như xác định giá trị cốt lõi mà chiến lược cần theo đuổi và không giống với bất kỳ quốc gia nào khác trên thế giới" - TS Tom Fleming nói - "Tiếp nữa là cần phối hợp đồng bộ giữa các bộ, ban, ngành, và đặc biệt là phải liên kết chặt chẽ công tư, các chế tài phải thực tiễn hết sức có thể, từ đó xóa bỏ đi những rào cản mà các ngành công nghiệp văn hóa đang phải đối mặt".

Ngoài ra, TS Tom Fleming còn cho rằng cần ưu tiên thị trường nội địa bởi người dân Việt Nam đang có thu nhập ngày càng tăng, năng lực mua hàng hóa rất lớn, từ đó thúc đẩy công nghiệp văn hóa phát triển. Bên cạnh đó, theo TS Tom Fleming, Việt Nam cần định vị và đẩy mạnh quảng bá các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam trên thị trường thế giới một cách mạnh mẽ hơn; tạo cơ chế khuyến khích và thu hút nhiều hơn sự đầu tư của tư nhân, từ đó có được nhiều quỹ đầu tư vốn cho lĩnh vực văn hóa; dẫn dắt và xây dựng năng lực số cho nguồn nhân lực trong ngành này…

"Tôi nghĩ rằng Việt Nam còn có thể đạt được nhiều hơn nữa về công nghiệp văn hóa trong thời gian tới. Và đây chính là thời điểm để Việt Nam nắm bắt, từ đó chuyển mình bằng chiến lược này" -  TS Tom Fleming kết luận.