UNDP công bố Báo cáo phát triển con người: Việt Nam tăng hai bậc trong bảng xếp hạng toàn cầu

Sáng 9/9, Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) tại Việt Nam đã tổ chức Lễ công bố Báo cáo Phát triển con người (HDR) toàn cầu 2021/2022, với chủ đề "Thời đại bất định, cuộc sống bất an: Xây dựng tương lai trong một thế giới đang chuyển đổi".

Casillas làm Đại sứ thiện chí cho UNDP

Thủ môn của Real Madrid, Iker Casilla, đã được Chương trình phát triển Liên Hiệp Quốc (UNDP) chọn làm Đại sứ thiện chí trong cuộc chiến chống đói nghèo.

Theo đánh giá của Báo cáo, Việt Nam đã cố gắng duy trì tăng trưởng kinh tế trong những năm khó khăn nhất của đại dịch COVID-19. Mặc dù tốc độ tăng trưởng trung bình chậm lại, các nhóm và cá nhân dễ bị tổn thương đã trải qua những giai đoạn rất khó khăn, nhưng Việt Nam đã tránh được sự đảo ngược trong tiến độ phát triển con người. Giá trị Chỉ số Phát triển con người (HDI) của Việt Nam là 0,703 vào năm 2021, về cơ bản không thay đổi so với năm 2019 (0,704) và Việt Nam đã tăng hai bậc trong bảng xếp hạng toàn cầu từ 117/189 quốc gia vào năm 2019 lên 115/191 quốc gia vào năm 2021.

COVID-19 kéo lùi phát triển con người trên toàn cầu

Chủ đề của báo cáo năm nay phản ánh nhiều cuộc khủng hoảng mà thế giới đang phải đối mặt và nỗ lực chung nhằm giảm thiểu tác động đối với sự phát triển của con người. Quá trình phục hồi sau COVID-19 đã bắt đầu, nhưng ảnh hưởng của đại dịch vẫn đang được cảm nhận ở tất cả các khu vực. Báo cáo nhấn mạnh đến cuộc khủng hoảng toàn cầu do COVID-19 gây ra.

Trên toàn cầu, khoảng 600 triệu đến một tỷ người bị nhiễm SARS-CoV-2 và hơn sáu triệu người tử vong vì COVID-19. Tình trạng mất việc làm và thu nhập gây ra khó khăn nghiêm trọng đối với người nghèo và cận nghèo, đồng thời làm gián đoạn các trường học, dẫn đến mất động lực trong giáo dục và đào tạo mà sẽ phải mất nhiều năm mới có thể khôi phục được. Các dịch vụ y tế và cộng đồng bị quá tải, chất lượng dịch vụ y tế giảm sút nhiều.

Cuộc khủng hoảng đã tác động lớn khiến Chỉ số Phát triển con người giảm trên toàn cầu hai năm liên tiếp, lần đầu tiên trong lịch sử 32 năm của chỉ số này. Phát triển con người đã giảm trở lại mức năm 2016, làm đảo ngược nhiều tiến độ hướng tới các Mục tiêu Phát triển bền vững. Hơn 90% các quốc gia đã ghi nhận mức giảm điểm HDI của họ vào năm 2020 hoặc 2021, cho thấy cuộc khủng hoảng vẫn đang tác động nặng nề đến nhiều người.

Một loạt các cuộc khủng hoảng mới và tồn tại trước đó đã làm gia tăng tác động tiêu cực của đại dịch và làm chậm quá trình phục hồi. Các hiện tượng thời tiết cực đoan liên quan đến biến đổi khí hậu, xung đột vũ trang ở châu Âu, giá năng lượng và lương thực tăng mạnh, chủ nghĩa bảo hộ gia tăng và bất ổn chính trị đã khiến cho nỗ lực khôi phục đà phát triển trở nên khó khăn hơn.

“Thế giới đang tranh giành để ứng phó với các cuộc khủng hoảng liên tiếp”, Tổng Giám đốc UNDP Achim Steiner phát biểu tại Lễ công bố toàn cầu diễn ra ở New York (Hoa Kỳ) ngày 8/9. “Để ứng phó với các cuộc khủng hoảng về chi phí sinh hoạt và năng lượng, có thể có các giải pháp như trợ cấp nhiên liệu hóa thạch, nhưng những giải pháp cứu trợ nhanh chóng này lại đang ảnh hưởng đến những thay đổi mang tính hệ thống lâu dài mà chúng ta cần thực hiện”.

Cũng theo Báo cáo Phát triển con người 2021/2022, tình trạng bất định do nhiều nguyên nhân này dẫn đến cuộc sống bất an theo những cách chưa từng có. Trong khi một số quốc gia đang bắt đầu đứng vững trở lại, sự phục hồi không đồng đều và từng phần, làm gia tăng thêm bất bình đẳng trong phát triển con người. Mỹ Latinh, Caribe, châu Phi-cận Sahara và Nam Á bị ảnh hưởng nặng nề.

Báo cáo đưa ra lộ trình thoát khỏi sự bất định và hướng tới sự phát triển mới, bền vững và công bằng, đồng thời khuyến nghị các chính sách ưu tiên đầu tư vào năng lượng tái tạo, sự chuẩn bị sẵn sàng, và bảo hiểm, bao gồm bảo trợ xã hội, nhằm giảm thiểu tác động của sự bất định, cũng như xây dựng năng lực cần thiết để ứng phó với những thách thức mới.

Việt Nam có đủ khả năng để khôi phục đà phát triển đã bị mất đi do COVID-19 

Báo cáo của UNDP nhận định, Việt Nam thuộc Nhóm Phát triển con người cao từ năm 2019. HDI dựa trên tổng thu nhập quốc dân trên đầu người, tuổi thọ trung bình và số năm đi học trung bình, đưa ra một thước đo tổng quát về sự phát triển của con người.

Việt Nam đã đạt được tiến bộ ổn định trong cả ba khía cạnh của HDI kể từ những năm 1990. Tốc độ gia tăng HDI chậm lại trong thập kỷ qua, chủ yếu là do Việt Nam đã là nước giàu hơn với mức tuổi thọ và trình độ học vấn tương đối cao so với mức thu nhập.  

Chỉ số Bất bình đẳng giới (GII) của Việt Nam, đo lường sự sụt giảm phát triển con người do bất bình đẳng giữa nam và nữ, tiếp tục được cải thiện vào năm 2021. GII của Việt Nam là 0,296, xếp hạng 71 trong số 170 quốc gia. GII xem xét sức khỏe sinh sản, trao quyền và sự tham gia vào lực lượng lao động. Việt Nam thực hiện tốt các khía cạnh về giảm tỉ lệ tử vong mẹ, tăng tỉ lệ đi học của trẻ em gái, phụ nữ tham gia lực lượng lao động, nhưng tỷ lệ đại diện của phụ nữ trong Quốc hội vẫn còn thấp.  

“Việt Nam có đủ khả năng để khôi phục đà phát triển đã bị mất đi do COVID-19 và quản lý những bất ổn liên quan đến các cuộc khủng hoảng phân tầng được mô tả trong HDR”, Giáo sư Jonathan Pincus, Chuyên gia kinh tế cao cấp của UNDP cho biết tại Lễ công bố.

Ông cho rằng, “việc triển khai nhanh chóng và phổ cập vaccine đã giúp đưa cuộc sống trở lại bình thường, giảm áp lực cho các bệnh viện, trạm y tế và trường học. Chính sách linh hoạt và thích ứng của Chính phủ đã giúp các ngành như du lịch và vận tải có thể phục hồi ấn tượng vào năm 2022”.

UNDP cũng lưu ý, Việt Nam sẽ gặp nhiều thách thức trong thời gian tới. Biến đổi khí hậu là thách thức lớn nhất, làm người dân phải thay đổi chỗ ở và sinh kế, ảnh hưởng nghiêm trọng đến mức độ phát triển con người ở những khu vực dễ bị tổn thương nhất bởi biến đổi khí hậu. Bên cạnh đó, sự phát triển kinh tế của Việt Nam phụ thuộc vào xu hướng tăng trưởng ở phần còn lại của thế giới. Khủng hoảng ở châu Âu, giá cả tăng cao và sự gián đoạn đối với các mô hình thương mại toàn cầu là những nguyên nhân quan trọng gây ra sự không chắc chắn.

UNDP khuyến nghị Việt Nam cần tăng cường đầu tư vào cơ sở hạ tầng, giáo dục-đào tạo và nghiên cứu để nâng cao khả năng chống chịu của quốc gia, năng lực điều chỉnh nhanh chóng và linh hoạt trong bối cảnh toàn cầu đang thay đổi.

• Phó Trưởng đại diện UNDP: Chung sống với Covid, Việt Nam không phải ngoại lệ
• Casillas làm Đại sứ thiện chí cho UNDP
• UNDP hỗ trợ nâng cao năng lực lãnh đạo nữ Việt Nam

UNDP nhấn mạnh, điều quan trọng là hệ thống bảo trợ xã hội của Việt Nam cần được hiện đại hóa để giúp mọi người dân có thể ứng phó được với rủi ro kinh tế và thiên tai, duy trì mức sống ngay cả trong thời kỳ khó khăn nhất. Kinh nghiệm từ đại dịch COVID-19 cho thấy có những điểm yếu trong hệ thống trợ giúp và bảo trợ xã hội. Việc số hóa đăng ký và cung cấp trợ giúp xã hội, dựa trên căn cước công dân thay vì nơi cư trú tại địa phương sẽ giúp hệ thống phản ứng công bằng và nhanh chóng hơn trong những thời điểm rủi ro gia tăng.

Việt Đức/TTXVN