Tính cách của 'Thủy Tinh' đã thay đổi?

17/10/2016 09:00 GMT+7

(Thethaovanhoa.vn) - Theo thống kê chưa đầy đủ, Quảng Bình có hơn 71 ngàn ngôi nhà và Hà Tĩnh có hơn 24 ngàn ngôi nhà bị ngập lũ nhanh chóng, đến mức người dân trở tay không kịp. Nhưng nguyên do chính thì đã được xác định: do xả đập thủy điện đột ngột - một “nhân tai” không đáng có.

Không đáng có vì cho rằng sợ đập mất an toàn nên phải xả gấp, một lý do chưa thật sự thuyết phục. Những lý do thật sự được các nhà chuyên môn chỉ ra lại không mấy liên quan. Thứ nhất, trong quy trình điều hành lưu lượng nước thủy điện, theo thiết kế và khuyến cáo kỹ thuật, việc xả đập đột ngột luôn có nhiều cách để hạn chế từ sớm. Thứ hai, nó cho thấy việc “trực chiến” ở đập không tiên liệu sớm được lượng nước để xử lý kịp thời.

Trong lịch sử thủy điện cũng cho thấy vài tiên liệu sai, có khi sau khi xả đập thì trời lại nắng hạn nhiều ngày, thành ra đập thiếu nước nghiêm trọng.

Nhìn ở khía cạnh biểu tượng văn hóa, dường như “phe” của Thủy Tinh đang ngày một đông hơn, đa diện hơn? Theo truyền thuyết Sơn Tinh - Thủy Tinh của người Việt, cứ mấy chuyện mưa bão, lụt lội, thậm chí “xả đập” là do… Thủy Tinh gây ra. 


Nhiều nhà dân bị ngập sâu trong nước

Như vậy, khi đồi núi trọc, diện tích rừng bị thu hẹp, thực tế là do con người làm (nhân tai), nhưng nhìn theo kiểu truyền thuyết, thì cũng do Thủy Tinh (thiên tai) lập mưu trả thù. Nói cách khác, con người trong truyền thuyết thấy Sơn Tinh là phe chính nghĩa, nên đa số theo Sơn Tinh, sau này nhiều người vì lợi ích riêng lại theo phe Thủy Tinh. Bởi không theo phe Thủy Tinh thì tàn phá núi rừng thô bạo, xả đập vô tội vạ để làm gì?

Nhìn ở khía cạnh khác, Thủy Tinh là cách gọi khác của El Nino, còn Sơn Tinh là La Nina, những thảm họa thời tiết từ hơn 5.000 năm nay - tương đương tuổi xuất hiện của truyện thần thoại, truyền thuyết của nhiều tộc người.

Trong tiếng Tây Ban Nha, El Nino có nghĩa là “hài nhi”, có ý chỉ Chúa hài đồng. Trong văn hóa Việt, tính thất thường của Thủy Tinh cũng được ví với tính cách của trẻ con. Hơn nữa, khi người Á Đông gọi “con tạo, hóa nhi” cũng đồng nghĩa rằng đấng tạo hóa, đấng sáng tạo… chính là trẻ nhỏ, là con nít - một “hài nhi tóc bạc”.  

Nếu El Nino gây mưa bão, lụt lội phía Đông Thái Bình Dương thì sẽ gây nắng nóng, hạn hán phía Tây Thái Bình Dương - luôn mang tính hai mặt. Đọc các mô-típ truyện Thủy Tinh và Sơn Tinh cũng thấy vậy, mưa gió ở nơi này thì hạn hán, khô cằn ở nơi kia, Thủy Tinh và Sơn Tinh thật ra là một.

Có điều, lâu nay El Nino (giống tính cách của Thủy Tinh) được cho là hiện tượng thiên nhiên, gần đây nhiều nhà khoa học cho rằng còn có sự góp phần rất lớn từ những hành động phi khoa học của con người. Vậy thì hành động xả đập đột ngột kia không liên quan đến Thủy Tinh (El Nino) thì còn gì.

Nhưng trong truyền thuyết, mỗi lần dâng nước làm mưa để trả thù, Thủy Tinh đều có báo trước để phe Sơn Tinh và nhân dân chuẩn bị - kiểu chiến tranh quy ước. Ngày nay phương tiện kỹ thuật đã đến khắp hang cùng ngõ hẻm, tại sao việc xả đập lại có thể đột ngột đến mức người dân không kịp chuẩn bị? Hay là tính cách của Thủy Tinh đã thay đổi đột ngột? Hay là những người theo phe của Thủy Tinh đã phá bỏ quy ước để muốn làm gì thì làm?

Bởi nếu làm đúng quy ước và quy cách của Thủy Tinh, chắc chắn số lượng nhà và mức độ thiệt hại ở Quảng Bình, Hà Tĩnh đã không lớn như vậy.

Vô Ưu
Thể thao & Văn hóa

Tags:
Cùng chuyên mục
Xem theo ngày
Đọc thêm