Tranh cãi quanh bức 'Mona Lisa thời trẻ': Kiệt tác hay tranh chép vụng về?

Một nhóm sử gia tuyên bố, Da Vinci đã vẽ bức tranh này hơn 1 thập kỷ trước khi tung ra kiệt tác Mona Lisa vào năm 1517.

Ra đời trước “Mona Lisa” hơn 1 thập kỷ

Cả 2 bức tranh đều cùng mô tả vợ của một nhà buôn giàu có ở Florence, Italy.

Bức tranh mới, được các sử gia cho rằng đã vẽ về bà Lisa del Giacondo thời còn trẻ. Người phụ nữ này là hình mẫu để Da Vinci vẽ bức Mona Lisa lừng danh, hiện đang được treo tại Bảo tàng Louvre ở Paris.

Bức tranh này được phát hiện trước khi nổ ra Thế chiến I và được cất giấu trong một ngân hàng Thụy Sĩ hàng chục năm trời. Ngân hàng này đã tiến hành nhiều cuộc thẩm định bí mật, trước khi công bố thông tin về bức tranh hồi năm 2012.

Giờ đây, khi bức tranh này lần đầu được trưng bày trước công chúng, Tổ chức Mona Lisa ở Thụy Sĩ tuyên bố họ đã phát hiện ra những chi tiết mới về quá khứ của bức tranh và qua đó càng củng cố quan điểm cho rằng đây là tác phẩm của Da Vinci.

Kiệt tác Mona Lisa của danh họa Phục hưng Leonardo Da Vinci

Giới nghiên cứu lâu nay biết rằng bức tranh Mona Lisa trẻ hơn này được nhà buôn nghệ thuật Anh Hugh Blaker mua lại từ một quý tộc ở Somerset (Anh) hồi năm 1913. Blaker đã giữ bức tranh trong studio của ông ở phía Tây Nam London, trước khi bán nó cho nhà sưu tầm Henry Pulitzer (người Mỹ) trong những năm 1960. Tuy nhiên, trước giai đoạn này, hành trình của bức tranh đã nằm trong sự mù mờ, ít người biết rõ.

Theo tổ chức Mona Lisa, trước khi được bán hồi năm 1913, bức tranh có thể đã được treo trong dinh thự Montacute ở Somerset. Chủ sở hữu ngôi nhà này là gia đình Phelips. Họ đã có giai đoạn lâm vào cảnh khốn cùng nên đã bí mật bán ngôi nhà ngay trước khi nổ ra Thế chiến I. Sau đó họ rời khỏi ngôi nhà vào năm 1911.

Năm 1915, George Curzon, người về sau thành Ngoại trưởng Anh, đã tiếp quản tư dinh Montacute. Nhưng đến năm 1929, nó lại bị rao bán. Năm 1931, ngôi nhà bị đổ nát đến mức chỉ được định giá ở mức “bèo” là 5.882 bảng (9.227 USD).  Dinh thự này giờ đã được tu bổ và từng được sử dụng làm bối cảnh trong bộ phim Sense And Sensibility (Lý trí và Tình cảm - 1995) do Emma Thompson và Hugh Grant thủ diễn chính.

Các nhà nghiên cứu nói rằng, họ đã lần ra được nguồn gốc lịch sử bức tranh Mona Lisa trẻ hơn, trước cả khi nó được đưa đến dinh thự Montacute. Trong tin nhắn gửi tới cho Reuters, họ nói rằng đã tìm thấy các đoạn thông tin liên hệ về bức tranh có tên La Joconde (tên tiếng Pháp của bức Mona Lisa) được nêu ra tại một cuộc triển lãm nghệ thuật ở Yeovil, Somerset, vào năm 1856.

Bức tranh này còn được nêu lên trong một tài liệu tuyên bố cụ thể rằng một nhà quý tộc trẻ ở Somerset có tên James Marwood đã sở hữu một tác phẩm do Da Vinci vẽ ra có tên La Joconde. Nhà quý tộc này có thể đã mua bức tranh khi tới thăm Italy trong những năm 1780.

Bức tranh còn được gọi là Isleworth Mona Lisa

Hay chỉ là một bản sao?

Tổ chức Mona Lisa cho rằng có thể năm 1505 Da Vinci chưa hoàn thành bức tranh. Tuy nhiên đến năm 1506, ông đã hoàn thiện nó và giao lại cho chồng của bà Lisa.

Các chuyên gia đã sử dụng tia X và máy quét ánh sáng tia cực tím để xác định niên đại của bức tranh. Họ còn so sánh lối vẽ của tranh với các kỹ thuật vẽ của Da Vinci, gồm việc ông sử dụng kỹ thuật hình học trong bức phác họa nổi tiếng của mình là Vitruvian Man (1490). Họ thấy rằng bức tranh thiếu kỹ thuật làm bóng đặc trưng mà Da Vinci từng áp dụng từ năm 1508 và đã hiện diện trong hầu hết các bức vẽ sau này của ông.

Hiện nay, nhiều chuyên gia nghi ngờ về việc đây có phải tranh của Da Vinci hay không. Họ cho rằng hiện có tồn tại rất nhiều bản sao kiệt tác Mona Lisa. Theo họ, đây có thể cũng chỉ là một bản sao mà thôi.

Một trong những người tỏ ý nghi ngờ nhiều nhất là giáo sư lịch sử nghệ thuật Martin Kemp, thuộc trường Đại học Oxford. Ông từng thẩm định một tác phẩm lớn của Da Vinci hồi năm 2010.

Mặc dù chưa tận mắt chiêm ngắm phiên bản “Mona Lisa trẻ hơn”, còn được gọi là Mona Lisa ở Isleworth, cách đây 2 năm giáo sư Kemp đã tuyên bố: “Bức Mona Lisa (Isleworth) không thể hiện được những chi tiết tinh tế như bức Mona Lisa gốc như lớp mờ của trang phục, cấu trúc của đôi tay. Tranh này được vẽ trên toan, trong khi Da Vinci lại thích vẽ trên gỗ hơn”.

Việt Lâm (tổng hợp)
Thể thao & Văn hóa