Chống buôn lậu thuốc lá: khó vì… thiếu tiền?!

(TT&VH) - Theo thống kê của Cục Quản lý thị trường, 8 tháng qua, lực lượng QLTT đã thu giữ trên 10 triệu bao thuốc lá nhập lậu. Tuy nhiên đây chỉ là số lượng bắt giữ rất nhỏ so với lượng thuốc lá lậu đang tuồn vào Việt Nam.

Thuốc lá lậu vẫn tràn ngập thị trường

Số thuốc lá bắt giữ, tiêu hủy mới chỉ chiếm tỷ lệ rất nhỏ so
với lượng thuốc lá đang lưu thông trên thị trường

Mới đây, PC15 phối hợp cùng CSGT, Công an tỉnh Quảng Nam đã bắt giữ 1 xe container chở 49.000 bao thuốc lá Jet lậu. Đây là vụ bắt giữ thuốc lá nhập lậu với số lượng lớn nhất từ trước đến nay.

Còn tại Hà Nội, sau 4 tháng thực hiện kiểm tra kiểm soát các hộ kinh doanh trên địa bàn thành phố đã thu được hơn 24.000 bao và hơn 5.000 điếu xì gà.

Theo các cơ quan chức năng, hoạt động buôn lậu thuốc lá diễn ra trên tất cả các tuyến biên giới với thủ đoạn ngày càng tinh vi.

Trên tuyến biên giới đất liền, hoạt động buôn lậu thuốc lá ngoại tập trung ở các tỉnh tuyến biên giới Việt Nam - Campuchia như Tây Ninh, An Giang, Đồng Tháp, Kiên Giang, Bình Phước, Long An.

Đặc biệt là tại An Giang, tình hình diễn biến phức tạp tại các tuyến quốc lộ 91 từ thị xã Châu Đốc đi Long Xuyên và tuyến tỉnh lộ 952 từ cửa khẩu quốc tế Vĩnh Xương về thị trấn Tân Châu.

Trên tuyến Việt Nam - Lào, việc nhập lậu thuốc lá diễn ra phức tạp trên tuyến sông Sêpôn, Quốc lộ 9 và đường Hồ Chí Minh nhánh Tây.

Trên tuyến Việt Nam - Trung Quốc, việc nhập lậu diễn ra tại các cửa khẩu thuộc địa bàn tỉnh Quảng Ninh, vi phạm chủ yếu là các đối tượng lợi dụng xuất khẩu thuốc lá điếu do Việt Nam sản xuất được hoàn thuế VAT, sau đó tìm cách nhập lậu vào Việt Nam để tiêu thụ.

Trên tuyến biển, hoạt động buôn bán thuốc lá ngoại diễn ra chủ yếu ở vùng biển Đông Bắc từ Trung Quốc qua Quảng Ninh, Hải Phòng về Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Đà Nẵng; vùng biển TP. Hồ Chí Minh, Bà Rịa - Vũng Tàu và Kiên Giang.

Thuốc lá giả chủ yếu được bắt giữ tại địa bàn Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Quảng Ninh, Tiền Giang.

Qua kiểm tra, kiểm soát của các lực lượng chức năng trong cả nước thì nguồn gốc của thuốc lá giả không phải được sản xuất tại Việt Nam. Chủ yếu, thuốc lá giả có nguồn gốc từ Trung Quốc, được nhập khẩu qua biên giới tại các tỉnh phía Bắc với những thủ đoạn tinh vi nhằm trốn tránh sự kiểm tra, kiểm soát.

Khi tiêu thụ trong nội địa, các đối tượng thường trà trộn với hàng thật, đưa về các vùng quê nghèo có trình độ dân trí thấp, bày bán ở các quán nước vỉa hè làm cho lực lượng chức năng khó kiểm tra và xử lý triệt để.

Chống buôn lậu thuốc lá: thiếu cả tiền và khuôn khổ pháp lý

Mặc dù Thủ tướng Chính phủ đã cho áp dụng thử cơ chế xã hội hóa đấu tranh chống buôn lậu thuốc lá, nhưng công tác thuốc buôn lậu thuốc lá vẫn còn nhiều hạn chế do chưa có khuôn khổ pháp lý rõ ràng và đủ mạnh để thực hiện răn đe và xử lý các hành vi vận chuyển và buôn bán thuốc lá nhập lậu (chưa đưa ra xử lý hình sự được vụ nào) và đặc biệt là thiếu… kinh phí hoạt động.

Không những thế còn có những bất cập trong việc tiêu hủy thuốc lá lậu, giả. Trước đây đã áp dụng biện pháp tái xuất, đã làm bùng phát thuốc lá lậu bởi khả năng quay vòng lại thị trường nội địa rất cao.

Với giá thu mua để tái xuất khoảng 1.000 đồng/bao Jet và Hero, khi quay vòng trở lại bán với giá trên 10.000 đồng/bao. Trong khi đó, việc chứng minh nguồn gốc tái xuất là rất khó.

Theo báo cáo của các lực lượng chức năng như Hải Quan và Cảnh sát Điều tra tội phạm kinh tế thì có những lô thuốc lá lậu Jet và Hero bị bắt giữ và tái xuất ra khỏi Việt Nam, nhưng sau đó các lực lượng chức năng lại bắt giữ được chính những lô thuốc lá này mà các lực lượng chức năng đã đánh dấu ký hiệu!

Để tránh tình trạng này, từ tháng 7/2007, Hiệp hội thuốc lá Việt Nam đã thực hiện hỗ trợ kinh phí cho các lực lượng chức năng chống buôn lậu thuốc lá. Sau 1 năm thực hiện, số tiền này lên tới gần 10 tỷ đồng cho các lực lượng chức năng trực tiếp tham gia vào quá trình bắt giữ thuốc lá lậu với số lượng bắt giữ trên 10 triệu bao chủ yếu là sản phẩm trung và cao cấp.

Để thêm kinh phí cho lực lượng chức năng, mới đây, Hiệp hội thuốc lá Việt Nam đã có Công văn trình Thủ tướng về việc thống nhất một mức hỗ trợ là 1.000 đồng/bao cho tất cả các loại thuốc lá lậu bị bắt giữ (không phân biệt thuốc lá cấp cao và cấp thấp).

Nguyễn Thiêm