Góc Anh Ngọc: Ở nơi trái bóng EURO không lăn tới

(TT&VH) - Rời khỏi ánh đèn rực rỡ và lung linh của trung tâm Donetsk, xa sân Donbass Arena là tới một thế giới buồn tẻ và câm lặng của vùng nông thôn chỉ cách chỉ thành phố mấy cây số. Trái bóng EURO không lăn đến đó.

Ông Yuri đứng trước nhà mình

Con đường chạy từ Donetsk, thành phố lớn nhất ở miền đông nam Ukraina, đến thị trấn nhỏ Nevelske cách đó 22 cây số, đủ để khiến những tâm hồn lãng mạn biến cảm xúc của mình thành thơ sau khi chứng kiến những làng mạc và cánh đồng xanh ngắt vụt qua hai bên thân xe, dưới bầu trời xanh ngắt và cao lồng lộng của một vùng Đông Âu đầy tâm sự. Thỉnh thoảng ở bên vệ đường, có những quầy bán hoa quả, nước ngọt, và rồi cả những chiếc ghế nhỏ màu trắng bên trên để những lọ hoa quả lên men. Ở đây, người ta bán những thứ ấy cho dân lái xe dọc đường, những thứ đặc sản của vùng ngoại ô Donetsk.

Ông Yuri và gia đình

* Thiên đường không bụi than của Donetsk

Ở đây không có than, không có những người thợ mỏ, không có bụi than đen nhánh bay trong không khí, không có những tiếng ồn ào của những người hâm mộ bóng đá đang đổ về Donetsk cho trận tứ kết Tây Ban Nha-Pháp. Bao trùm tất cả là tiếng xào xạc của lá, tiếng chim muông và gà qué trong trại và tiếng trẻ con nô đùa trên những con đường ngập nắng chiều.

EURO đang diễn ra trên đất Ukraina. 5 trận đấu của giải được tổ chức ở Donetsk. Thành phố của tổng thống Yanukovich và tỷ phú Akhmetov đã làm tất cả những gì có thể người ta hiểu rằng đây là nơi của bóng đá, hơn thế nữa, là đất thánh của bóng đá Ukraina, nhưng ở Nevelske, bóng đá không tồn tại.

Trên thực tế, nó có tồn tại, nhưng rất ít. Ở cái làng nhỏ bên lề Nevelske mà con đường đi vào gập ghềnh đầy bụi trắng xóa, với những đường ống dẫn ga chạy lộ thiên lơ lửng trên đầu bắc qua những căn nhà, người ta không quan tâm nhiều đến EURO. Người có lẽ là duy nhất nói đến bóng đá ở đây là ông Yuri, có vẻ bề ngoài lãng tử với mái tóc xoăn và bộ ria trông rất giống chân sút nổi tiếng người Đức Rudi Voeller. Ông bảo, ông có xem "một chút EURO", vì ông ủng hộ đội Anh, nhưng ông cũng chẳng tin là đội bóng này sẽ vào sâu nữa trong giải.

Ông Yuri trong trang trại vịt của mình

Việc đội Ukraina bị loại và EURO được tổ chức trên quê hương ông trên thực tế chẳng ảnh hưởng gì đến cuộc sống của người đàn ông già trước tuổi này và đại gia đình của mình, ngoại trừ một điều: giá cả tăng vọt trong thời gian diễn ra giải đấu, buộc ông phải tính toán chi li hơn.

Yuri nuôi 1 nghìn con vịt và sống vừa đủ ăn nhờ bán vịt. Chính cuộc sống lay lắt và khó khăn như thế ở một vùng đất mà người ta bảo là giàu nhất nước nhờ một trữ lượng than đá cực lớn vẫn còn đang nằm dưới lòng đất và nhờ sự "năng động" của nền kinh tế đen ngoài sự kiểm soát của nhà nước, đã khiến người ta không thể quan tâm một cách sát sao đến EURO, dù sân Donbass Arena chỉ cách đây hơn 20 cây số. Thế nhưng, ông và gia đình dù sao vẫn còn sống sung túc và ổn định hơn nhiều người khác trong làng cũng như trong một khu vực hiếm hoi của vùng Donbass không bị ô nhiễm bởi các mỏ than này. Yuri vẫn còn có ô tô, tivi, đang sửa lại nhà và cho con đi học .

9/14 triệu người nghỉ hưu của Ukraina có mức sống trung bình 120 USD/tháng. 1/3 người dân nước này sống dưới mức đói nghèo. Điều gì đã xảy ra ở một trong những quốc gia xuất khẩu hàng đầu thế giới về thép, quặng, lúa mì, hóa học và vũ khí mà người dân lại sống nghèo đến thế?

Ông Yuri trong sân nhà

Oleksandr Paskhaver, chủ tịch Trung tâm phát triển kinh tế Ukraina đã nói ngắn gọn trong một bài trả lời phỏng vấn trên tờ Kiyv Post đầu năm nay: "Tham nhũng đã làm cho chúng ta trở nên nghèo đi".

Ngay khi EURO còn đang diễn ra, đã ầm ỹ lên những cáo buộc của phe đối lập về chuyện kinh phí tổ chức giải bị tham nhũng. Hầu hết số tiền đầu tư cho EURO được tập trung ở 4 thành phố đăng cai giải, nhưng là vào các cơ sở hạ tầng phục vụ giải, từ sân bay, khu fanzone cho đến sân đấu. Những đầu tư khác không thể đến được những nơi như Nevelske, dù ở đây cách không xa nơi đã sinh ra tỉ phú Akhmetov, người đã trở nên giàu có một cách đáng ngờ trong những năm sau khi Liên Xô tan rã và giờ là người giàu nhất Ukraina với tài sản trị giá 16 tỷ USD. Trước biến cố 1991 ấy, Nevelske sống sung túc hơn bây giờ. Khi Akhmetov có thể bỏ ra đến 400 triệu USD để xây sân Donbass Arena, nhưng không bỏ ra một xu cho các công việc nhân đạo ngay cả ở thành phố quê hương ông. Cách biệt giàu nghèo quá lớn giữa thành thị và nông thôn, ngay cả vùng nông thôn cách đó không xa đã trở thành một bức tranh khá nặng nề.

Ông Yuri và đàn vịt. Cả gia đình ông sống nhờ vào thu nhập từ bán vịt và trứng, được trung bình khoảng 600 đến 700 USD/tháng.

Các nhà kinh tế đã nhanh chóng chỉ ra rằng, với việc Ukraina đã chi rất đậm cho EURO, nhưng lại có thu nhập rất ít từ số khách du lịch và thực trạng lượng cổ động viên đến thấp hơn nhiều dự kiến, thì hậu EURO có nguy cơ là một đợt lạm phát lớn. Điều ấy chẳng ảnh hưởng gì đến những người Akhmetov, nhưng sẽ là một cú nặng giáng vào những gia đình như của Yuri. EURO đã không có tác động gì nhiều đến đời sống của họ, không làm cho họ giàu hơn như đáng ra phải vậy trong thời điểm trái bóng lăn về Donetsk, nhưng nó sẽ làm cho gia đình ông điêu đứng khi giải đấu kết thúc.

Yuri chỉ cười khi được hỏi cảm nghĩ của ông về giải cũng như cuộc sống của gia đình ông trong EURO. Ông cũng không quan tâm nhiều đến chính trị, không ủng hộ tổng thống Yanukovich hay nữ thủ tướng đang bị cầm tù Tymoshenko. Ông chỉ quan tâm đến đàn vịt và ngỗng của mình sống hay chết cho cuộc mưu sinh hàng ngày không hề dễ dàng của mình. Ông và vợ có một ông bố già nua để nuôi, một con trai 3 tuổi và một con gái 12 tuổi để chăm sóc cho khôn lớn. Con gái lớn của họ đã phải nghỉ học lên làm bồi bàn ở Donetsk. Cô gái trẻ và xinh đẹp này không về nhà cả mấy tuần nay. Cô làm việc tăng ca với hy vọng kiếm được nhiều tiền hơn trong đợt EURO, khi các cổ động viên Anh, Pháp và Tây Ban Nha kéo đến thành phố này.

Nevelske vẫn yên tĩnh, trong lành và thanh thản, như không hề biết đến một EURO đang diễn ra cách đó vài bước chân.                          

Bài và ảnh: Anh Ngọc (từ Donetsk)