Nelson Mandela - biểu tượng chống chủ nghĩa thực dân và phân biệt chủng tộc

Biểu tượng của cuộc đấu tranh chống chế độ phân biệt chủng tộc Apartheid sinh ngày 18/7/1918, trong một gia đình tù trưởng thuộc bộ tộc Thembu. Cụ cố của ông từng là thủ lĩnh của người Thembu ở vùng Transkeian, nay là tỉnh Eastern Cape. Trong giấy khai sinh, ông chỉ có tên là Rolihlahla Mandela. Tuy nhiên, kể từ ngày đi học, ông có thêm cái tên Nelson.

Tâm sự về cái tên này, ông cho biết: "Gia đình tôi không có ai được đi học. Ngày đầu tiên tới trường, cô giáo của tôi, cô Mdingane, đã đặt cho mỗi chúng tôi một cái tên của người Anh. Đó là một thông lệ đối với người Phi thời đó, bởi nền giáo dục lúc bấy giờ chịu nhiều ảnh hưởng của người Anh. Hôm đó, cô Mdingane bảo tên tôi là Nelson".

Nelson Mandela đã theo học tại nhiều trường đại học ở Nam Phi, nơi ông học các ngành chính trị học, nhân chủng học và luật học, đồng thời tham gia các hoạt động chính trị. Trong thời kỳ này, ông nghiên cứu chủ nghĩa Marx-Lenin và gia nhập đảng Đại hội Dân tộc Phi (ANC), trở thành thành viên sáng lập của Liên đoàn Thanh niên trực thuộc ANC.

Sau khi phái dân tộc chủ nghĩa Afrikaner trong đảng Dân tộc lên nắm quyền vào năm 1948 và bắt đầu thực hiện chính sách Apartheid, ông đã nổi lên như một nhà hoạt động chính trị kiệt xuất của ANC và được bầu làm Chủ tịch Đảng bộ tỉnh Transvaal (Tran-xvan) lúc bấy giờ. Ông đã bị bắt giam nhiều lần và đến năm 1964, bị chính quyền Apartheid kết án tù chung thân vì âm ưu lật đổ chính quyền.

Sau 27 năm bị giam cầm tại đảo Robben rồi tại các nhà tù Pollsmoor, Victor Vester, cuối cùng, dưới sức ép của cộng động quốc tế, chính quyền Apartheid đã phải trả tự do cho ông vào năm 1990. Được bầu làm Chủ tịch ANC vào năm 1991, ông đã đàm phán một cách khôn khéo với F.W. de Klerk, vị Tổng thống cuối cùng của chế độ Apartheid, về việc xoá bỏ chế độ phân biệt chủng tộc hà khắc bậc nhất trong lịch sử nhân loại và chuyển giao hoà bình sang chế độ dân chủ đa chủng tộc. Giành thắng lợi vang dội trong cuộc tổng tuyển cử dân chủ đầu tiên trong lịch sử Nam Phi, chiếm 62,65% phiếu bầu, ANC đã giành lại quyền lãnh đạo đất nước từ người thiểu số da trắng trong suốt ba thế kỷ.

Trở thành Tổng thống da đen đầu tiên của nước Cộng hòa Nam Phi dân chủ vào ngày 10/5/1994, ông Mandela đã lãnh đạo xây dựng Hiến pháp mới và thiết lập Uỷ ban thừa nhận sự thật và hoà giải để điều tra các hoạt động vi phạm nhân quyền trước đó, đồng thời xây dựng các chính sách nhằm thúc đẩy cải cách ruộng đất, đấu tranh chống đói nghèo và phát triển mạng lưới phúc lợi xã hội. Ông từng là Tổng Thư ký Phong trào không liên kết giai đoạn 1998-1999.

Trên trường quốc tế, ông Mandela được tôn vinh như một người anh hùng trong cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa thực dân và chống phân biệt chủng tộc, còn ở trong nước, ông được gọi một cách trìu mến là "Người cha của dân tộc", hay đơn giản là Madiba, tên cúng cơm của ông. Ông đã được trao hơn 250 giải thưởng cao quý, trong đó có Giải thưởng Nobel hoà bình, Huân chương Lenin của Liên Xô, Huy chương Tự do của Mỹ... Đã có hàng nghìn cuốn sách và gần một chục bộ phim nói về ông.

Ra đi, ông Mandela đã để lại một di sản khổng lồ và nỗi tiếc thương vô hạn trong lòng người dân Nam Phi và bạn bè quốc tế. Ông đã dành trọn đời mình cho cuộc đấu tranh chung của nhân loại nhằm xây dựng thế giới ngày một tươi đẹp hơn. Đánh giá cao những cống hiến của ông, tháng 9/2009, Đại Hội đồng Liên Hợp Quốc đã chính thức tuyên bố lấy ngày 18/7 hàng năm (ngày sinh của ông) làm Ngày Quốc tế Mandela, hay còn gọi đơn giản là Ngày Mandela.

Thông điệp của Ngày Mandela là "Mandela đã dành 67 năm cuộc đời cho cuộc đấu tranh vì công bằng xã hội. Chúng ta hãy dành 67 phút trong ngày này để thay đổi thế giới quanh mình". Nhận xét về vinh dự này, ông Mandela nói rằng ông sẽ cảm thấy vinh dự nếu một ngày như vậy có thể tập hợp mọi người trên khắp thế giới vào mục tiêu đấu tranh chống đói nghèo, thúc đẩy hoà bình và hoà giải".

TTXVN