Nghịch lý Quả bóng Vàng

Nhắc tới danh hiệu Quả bóng Vàng, hẳn người hâm mộ bóng đá sẽ nghĩ ngay tới một giải thưởng cá nhân danh giá bậc nhất cho các cầu thủ. Những cái tên giành được danh hiệu này chính là người xuất sắc nhất với màn trình diễn trong cả một năm kéo dài.

Sự xuất hiện của giải thưởng Quả bóng Vàng chính là cách tôn vinh thiết thực nhất cho các cầu thủ bóng đá với những nỗ lực và sự cống hiến mà họ đã thể hiện trong màu áo của cả câu lạc bộ lẫn đội tuyển quốc gia. Trên thế giới, danh hiệu Quả bóng Vàng là bảo chứng cho giá trị của một cầu thủ và dĩ nhiên, những chủ nhân của giải thưởng này luôn nhận được sự quan tâm cực lớn.

Quả bóng Vàng thế giới gây tranh cãi

Kể từ khi ra đời vào năm 1956, nhiều huyền thoại của bóng đá đã giành được giải thưởng Ballon d'Or, từ những biểu tượng của Real Madrid và MU như Alfredo Di Stefano và Sir Bobby Charlton, cho đến cặp đôi Hà Lan Johan Cruyff và Marco van Basten. Trước đây, giải thưởng có tên gọi là "Quả bóng vàng châu Âu". Năm 2007, France Football đã tiến một bước xa hơn bằng cách mở rộng điều kiện giành giải thưởng cho tất cả các cầu thủ trên thế giới bất kể quốc tịch hay câu lạc bộ chuyên nghiệp mà họ đang thi đấu. Sự thay đổi này có nghĩa Quả bóng Vàng châu Âu đã trở thành một giải thưởng dành cho tất cả các cầu thủ trên thế giới, dù nó hoàn toàn khác biệt với giải thưởng tôn vinh cầu thủ xuất sắc nhất thế giới trong năm của FIFA.

Vào năm 2010, sau các cuộc đàm phán giữa FIFA và France Football, hai giải thưởng đã được sát nhập thành một và có tên chính thức là "Quả bóng Vàng FIFA". Việc bỏ phiếu cho danh hiệu Quả bóng Vàng sẽ được tiến hành bởi các huấn luyện viên, đội trưởng của các đội tuyển quốc gia và gần 200 nhà báo trên thế giới. Quá trình này giúp việc trao giải sẽ luôn dành cho những người xứng đáng nhất nhưng cũng đã xảy ra nhiều tranh cãi trong lịch sử.

Theo đó, đội trưởng đội tuyển Argentina Lionel Messi là người đã được hưởng lợi từ một sự thay đổi gần đây. Cho đến trước khi có sự thay đổi định dạng vào cuối năm 2022, giải thưởng hàng năm sẽ được trao cho cầu thủ xuất sắc nhất trong một khoảng thời gian 12 tháng từ tháng 1 đến tháng 12. Điều này đảm bảo rằng những thành tích tại các giải đấu quốc tế lớn luôn được xem xét.

Tuy nhiên, Quả bóng Vàng từ năm 2023 sẽ dựa trên thành tích của cầu thủ trong mùa giải trước, thay vì theo năm dương lịch. Do đó, thành tích của Messi tại CLB lẫn đội tuyển quốc gia là vô cùng ấn tượng. Mùa giải 2022-23 của Messi ở cấp CLB với PSG là vô địch Ligue 1 và Siêu Cúp Pháp. Messi đã ghi 21 bàn thắng và 20 pha kiến tạo cho đội bóng thủ đô Paris. Việc siêu sao người Argentina chia tay PSG để khoác áo Inter Miami hồi tháng 7/2023 không khiến anh bị thua thiệt nhiều so với các đối thủ khác nhờ quy định xét duyệt mới của Ban tổ chức Quả bóng Vàng.

Đặc biệt, ở cấp độ đội tuyển, chân sút 36 tuổi đã chơi vô cùng thuyết phục khi là ngôi sao sáng nhất tại World Cup 2022 với 7 bàn thắng và 3 đường kiến tạo. Messi thậm chí đã lập cú đúp bàn thắng trong trận chung kết giúp Argentina đánh bại Pháp của Kylian Mbappe. Màn trình diễn đỉnh cao ấy đã phần nào làm xóa nhòa những tranh cãi về danh hiệu Quả bóng Vàng thứ 8 trong sự nghiệp của Messi.

Thế nhưng, đã rất nhiều lần Quả bóng Vàng còn gây tranh cãi lớn hơn với sự thiếu thuyết phục của các chủ nhân nhận giải.

Có thể kể tới danh hiệu năm 2021 khi Messi chứ không phải Lewandowski được xướng tên dù chân sút người Argentina đã thừa nhận: "Mọi người đều biết và chúng ta đều đồng ý rằng Lewandowski là người chiến thắng năm ngoái. Tôi nghĩ France Football nên trao cho bạn Quả bóng Vàng năm 2020, bạn xứng đáng và bạn nên có nó ở nhà". Một ví dụ điển hình khác là danh hiệu năm 2010 khi Wesley Sneijder bất lực trong việc đánh bại Messi dù đã tỏa sáng rực rỡ giúp Inter Milan giành cú ăn ba không tưởng. Chưa kể, Sneijder còn đóng vai trò nhạc trưởng dẫn dắt Hà Lan đến trận chung kết World Cup 2010 (thua Tây Ban Nha trong hiệp phụ).

Đến Quả bóng Vàng Việt Nam cũng bị đặt dấu hỏi…

Quả bóng Vàng Việt Nam là giải thưởng cá nhân đầu tiên và danh giá nhất dành cho cầu thủ bóng đá xuất sắc nhất Việt Nam trong năm. Giải do báo Sài Gòn Giải Phóng tổ chức thường niên từ năm 1995. Ban đầu giải thưởng chỉ dành cho cầu thủ nam, đến năm 2000 có thêm giải cầu thủ nam trẻ, năm 2001 thêm giải thưởng cho cầu thủ nữ và cầu thủ nước ngoài thi đấu ở Việt Nam, năm 2012 có thêm giải cầu thủ nữ trẻ.

Ý tưởng từ tên gọi cho đến hình thức bầu chọn ban đầu đến từ giải thưởng Quả bóng Vàng châu Âu của tạp chí France Football. Tuy nhiên, qua thời gian, Quả bóng Vàng Việt Nam ngày càng trở nên riêng biệt, thuần chuyên môn hơn. Theo đánh giá từ nhiều người, Quả bóng Vàng Việt Nam sẽ đảm bảo ít gây tranh cãi. Đó là chất lượng của các lá phiếu bầu. Dù lấy ý tưởng từ Quả bóng Vàng châu Âu nhưng ngay từ đầu, cơ cấu người tham gia bầu chọn ở Việt Nam được trải đều từ các chuyên gia của LĐBĐ Việt Nam, đến HLV đang làm việc tại CLB bóng đá chuyên nghiệp, rồi tới nhà báo bóng đá lâu năm. Nhờ cơ cấu ấy mà việc bầu chọn Quả bóng Vàng Việt Nam có tính chất toàn diện, vừa bảo đảm tính chuyên môn thuần túy, nhưng vẫn có các góc nhìn từ khía cạnh truyền thông, xã hội.

Đó là những gì mà ban tổ chức giải thưởng này luôn cam kết, nhưng không phải lúc nào, mọi thứ cũng làm hài lòng tất cả. Giải thưởng Quả bóng Vàng Việt Nam 2023 vừa chính thức thuộc về tiền vệ Nguyễn Hoàng Đức. Đây có lẽ là danh hiệu kém thuyết phục nhất khi không như lần chiến thắng vào 3 năm trước, giải thưởng trao cho Hoàng Đức gây ra nhiều tranh cãi.

Ngôi sao của Thể Công Viettel đã kết thúc mùa giải 2023 với thành tích tốt nhất là vào chung kết Cúp Quốc gia và trắng tay ở mặt trận V-League. Còn trên đội tuyển quốc gia, Hoàng Đức bị HLV Troussier đánh giá không cao về năng lực. So với những Thái Sơn, Tuấn Anh, Hùng Dũng hay Quang Hải, rõ ràng Hoàng Đức không phải là ưu tiên của chiến lược gia người Pháp. Hoàng Đức dự bị ở hai trận đấu chính thức tại vòng loại thứ 2 World Cup 2026. Trước đó, tiền vệ sinh năm 1998 chỉ thi đấu ở các trận giao hữu và không quá nổi bật khi HLV Troussier đẩy lên đá tiền đạo cắm.

Trong khi đó, Quả bóng Bạc là Phạm Tuấn Hải lại trở thành hiện tượng thú vị với một năm bùng nổ ở cả CLB lẫn đội tuyển. Anh là trụ cột của đội tuyển Việt Nam dưới thời HLV Troussier, chiếm suất đá chính trên hàng công của Tiến Linh và Văn Toàn.

Tiền đạo sinh năm 1998 cũng là trụ cột của Hà Nội FC khi ghi 6 bàn ở V-League và 4 bàn tại đấu trường lớn AFC Champions League. 4 bàn thắng ở sân chơi châu lục là điều không hề dễ dàng và với nhiều người, Tuấn Hải được cho là xứng đáng hơn với danh hiệu Quả bóng Vàng. Dẫu vậy, có thể thấy sự tranh cãi luôn xảy ra ở bất cứ một cuộc bầu chọn nào và câu chuyện của Hoàng Đức hay Messi có lẽ sẽ còn được nhắc tới rất nhiều, như một cách để chúng ta thấy rằng Quả bóng Vàng dù sao vẫn chỉ là một cách để ghi nhớ những cái tên xuất sắc trong suốt chiều dài lịch sử của bóng đá thế giới.