John Williams: Tượng đài nhạc phim 'giải nghệ' ở tuổi 90

Sau hơn 6 thập kỷ tạo ra những giai điệu bay bổng và đầy mê hoặc, John Williams (90 tuổi) đang hoàn thành những nốt nhạc cuối cùng trong sự nghiệp sáng tác nhạc nền phim của ông.

John Williams tiếp tục soạn nhạc cho 'Star Wars'

Nhà soạn nhạc John Williams sẽ tiếp tục sáng tác nhạc nền tập 7 phim Chiến tranh giữa các vì sao (Star Wars). Ông là tác giả nhạc nền của cả 6 tập phim trước.

Williams vừa tuyên bố ý định dừng sáng tác nhạc phim sau khi phát hành tập 5 phim Indiana Jones vào năm 2023 tới, để tập trung nhiều hơn vào việc soạn các tác phẩm giao hưởng và dàn nhạc độc lập.

“Hiện tại, tôi đang làm nhạc cho phim Indiana Jones 5 - bộ phim có lẽ sẽ đánh dấu sự xuất hiện lần cuối cùng của Harrison Ford trong loạt phim ăn khách này. Vì vậy, tôi nghĩ nếu Harrison có thể làm được, thì tôi cũng có thể làm được” - Williams nói và cười.

“Âm nhạc cho tôi cuộc sống”

Williams cho biết, việc sáng tác nhạc nền cho một tập phim như Star Wars (Chiến tranh giữa các vì sao) đòi hỏi 6 tháng làm việc. Nhưng “vào thời điểm này trong cuộc đời đó là công việc ngốn quá nhiều thời gian của tôi”. Thay vào đó, Williams đang cống hiến hết mình để sáng tác nhạc hòa tấu, bao gồm cả bản hòa tấu piano mà ông đang viết cho Emanuel Axe - nghệ sĩ dương cầm Mỹ từng đoạt giải Grammy.

Hồi mùa Xuân, Williams và nghệ sĩ cello Yo-Yo Ma đã phát hành album A Gathering of Friends được thu âm cùng dàn nhạc Philharmonic New York, nghệ sĩ guitar cổ điển Tây Ban Nha Pablo Sainz-Villegas và nghệ sĩ đàn hạc Trung Quốc Jessica Zhou. Đó là một sưu tập tuyệt vời của các bản hòa tấu cello và các bản phối mới từ các bản nhạc phim Schindler’s List (Bản danh sách của Schindler), Lincoln và Munich cùng cả tuyệt phẩm A Prayer for Peace.

Bước sang tuổi 90, Williams đã có thời gian suy ngẫm về những thành tựu của mình, những tham vọng còn lại, cũng như ý nghĩa của âm nhạc đối với ông.

“Âm nhạc đã cho tôi khả năng thở, khả năng sống và nhiều điều khác đối với cuộc sống thể xác. Không theo tôn giáo nhưng tôi vẫn có một đời sống tinh thần đầy đủ, một vương quốc tách biệt hẳn những tầm thường của thực tế hàng ngày” - Williams nói - “Chúng ta có thể suy ngẫm về việc âm nhạc cần thiết như thế nào đối với nhân loại. Đó là một phần thiết yếu của con người chúng ta”.

Thực tế, Williams đã cung cấp nhạc nền cho hơn 100 bộ phim, trong số đó có Star Wars (Chiến tranh giữa các vì sao), Jurassic Park (Công viên kỷ Jura), Jaws (Hàm cá mập), Close Encounters of the Third Kind (Kiểu tiếp xúc thứ 3), E.T. (Sinh vật ngoài hành tinh), Indiana Jones, Superman (Siêu nhân), Schindler’s List, 2 tập đầu của loạt phim Home Alone (Ở nhà một mình) và 3 tập đầu trong loạt phim Harry Potter. Bên cạnh đó, ông còn sáng tác nhạc chủ đề cho Thế vận hội mùa Hè năm 1984, NBC Sunday Night Football…

Nghệ sĩ cello Yo-Yo Ma, một người bạn lâu năm của Williams cho biết: “Ông đã sống gần 1 thế kỷ, và âm nhạc của ông bao hàm tất cả các sự kiện và thay đổi của thời kỳ này. Williams là một trong những nhà soạn nhạc tuyệt vời của Mỹ”.

Người “bắc cầu” cho điện ảnh và âm nhạc

Bản nhạc nền cho phim đầu tiên của Williams là trong You Are Welcome - bộ phim quảng cáo cho văn phòng thông tin du lịch của Newfoundland, được ông sáng tác vào năm 1954 khi đóng quân tại Căn cứ Không quân Pepperrell. Còn bản nhạc gắn với phim truyện đầu tiên của Williams là vào năm 1958, cho bộ phim Daddy-O. Sau đó, Williams nhanh chóng được chú ý ở Hollywood nhờ khả năng linh hoạt trong sáng tác nhạc jazz, piano và giao hưởng.

Williams đã nhận được đề cử Oscar đầu tiên của mình cho nhạc nền phim Valley of the Dolls (1967) và được đề cử một lần nữa với phim Goodbye, Mr. Chips (1969). Năm 1971, Williams đoạt giải Oscar đầu tiên với nhạc nền phim Fiddler on the Roof. Tính đến nay, Williams đã “rinh” 52 đề cử và 5 giải Oscar - thành tích chỉ thua kém “ông trùm” hoạt hình Walt Disney (với 22 lần đoạt giải và 59 đề cử). Người ta có thể nhận thấy rõ sức mạnh văn hóa trong âm nhạc của ông bởi rất nhiều người có thể ngay lập tức ngâm nga một đoạn ngắn của Williams từ phim Jaws hoặc Star Wars.

Williams có một phong cách ấm áp, khiêm tốn, nhã nhặn. Ông thường bắt đầu trả lời một cuộc phỏng vấn bằng cách đề nghị: “Hãy để tôi xem liệu tôi có thể cung cấp cho bạn bất cứ điều gì có thể hữu ích không”. Ông thường ngồi hàng giờ bên cây đàn piano Steinway của mình, sáng tác bằng bút chì: “Nó giống như mài một viên đá trên bàn làm việc của bạn. Các đồng nghiệp trẻ của tôi nhanh hơn tôi rất nhiều vì họ có thiết bị điện tử và máy tính”.

Khi Williams bắt đầu công việc sáng tác nhạc nền phim, truyền thống thể hiện nhạc nền phim điện ảnh qua các dàn nhạc bắt đầu “mất thế” trước các bản nhạc pop. Các sáng tác của ông được coi là mẫu mực của âm nhạc điện ảnh và ông được coi là một trong những nhà soạn nhạc vĩ đại nhất trong lịch sử điện ảnh.

“Khi thu âm với Philharmonic New York, bất cứ nghệ sĩ nào trong dàn nhạc đều kinh ngạc trước quý ông 90 tuổi này, người vô cùng tử tế, nhẹ nhàng, lịch sự. Mọi người chỉ muốn chơi các bản nhạc của ông. Họ bị đánh gục với khả năng âm nhạc của ông” - Yo-Yo Ma cho biết.

Mối lương duyên với Steven Spielberg

Mối quan hệ hợp tác lâu dài của Williams với đạo diễn lừng danh Steven Spielberg đã giúp nhà soạn nhạc trở nên thăng hoa hơn trong sự nghiệp. Sau khi bị thu hút với nhạc nền của ông trong The Reivers, đạo diễn Spielberg đã chủ động mời Williams đi ăn trưa lần đầu tiên vào năm 1972 và đề nghị ông sáng tác nhạc phim cho The Sugarland Express (1974) - tác phẩm điện ảnh đầu tay mà ông đạo diễn. Spielberg khẳng định Williams là “người đóng góp quan trọng nhất cho thành công của tôi với tư cách là một nhà làm phim”.

Qua thời gian, 2 người vẫn gắn bó với nhau. Văn phòng làm việc của họ trên khu Universal chỉ cách nhau vài bước chân. Cùng với Indiana Jones, Williams gần đây đã sáng tác nhạc nền cho The Fabelmans - bộ phim tự truyện sắp phát hành kể về quá trình trưởng thành của của Spielberg ở Arizona. Tính cả 2 bộ phim này thì Spielberg và Williams cùng nhau hợp tác trong 30 tác phẩm điện ảnh.

“Đã 50 năm rồi. Có lẽ chúng tôi sẽ hợp tác tiếp trong 50 năm tới” - Williams cười nói - “Chúng tôi là những người bạn thân thiết tuyệt vời đã chia sẻ nhiều năm cùng nhau. Quan hệ của chúng tôi là kiểu mà cả 2 không bao giờ từ chối nhau”.

• John Williams tiếp tục soạn nhạc cho 'Star Wars'
• John Williams đoạt 2 giải nhạc BRIT Classic

Trong các bộ phim của Spielberg và những bộ phim khác, Williams được đánh giá là đã tạo ra giai điệu cô đọng hoàn hảo để sánh ngang với The Beatles. Spielberg từng mô tả Communication Motif của Williams trong phim Close Encounters là “tiếng chuông cửa”.

Theo một cách nào đó, chương cuối này trong sự nghiệp của Williams được xem như là cơ hội để ông đánh giá được di sản “khổng lồ” của mình trong âm nhạc.

“Nhìn vào những gì đã làm, tôi khá hài lòng và tự hào nhưng vẫn luôn ước mình có thể làm tốt hơn. Khi nhìn vào những tấm gương như Beethoven và Bach, và thành tựu của họ, ta đều thấy những gì mình đạt được còn rất khiêm tốn” - ông nói - “Nhưng tôi cũng cảm thấy may mắn khi đã có những cơ hội tuyệt vời - đặc biệt là trong lĩnh vực điện ảnh, khi là nhà soạn nhạc có lượng khán giả không phải hàng triệu người mà là hàng tỷ người”.

Cuối cùng, dù xa rời những bản nhạc phim, ông vẫn bị điện ảnh mê hoặc. “Tôi ước gì có mặt trên đời trong 100 năm nữa để xem mọi người đang làm gì với phim, cũng như âm thanh, hiệu ứng không gian, âm thanh và hình ảnh. Tôi nghĩ nó có một tương lai to lớn” - Williams bày tỏ.

Việt Lâm (tổng hợp)