"Hồ nước mùa Xuân" và tâm tình Nguyễn Thị Minh Ngọc

Tuyển tập 21 truyện ngắn Hồ nước mùa Xuân mang đến cho độc giả một cái nhìn gián tiếp về cuộc đời đa diện của nhà văn - nghệ sĩ - đạo diễn Nguyễn Thị Minh Ngọc. Đây là sự chắt lọc từ khoảng 80 truyện đã xuất bản trong hơn 50 năm qua, với 3 chủ thể chính: giọng của người phụ nữ, giọng của người Nam bộ, giọng của một kịch sĩ.

Một vài trích đoạn: "Buổi lễ chúc thọ của bà cố được tổ chức liền sau suất hát. Bà cố được mặc chiếc áo gấm mới, ngồi trên chiếc ghế cẩn xà cừ đặt trong phòng. Ngoài kia là tiệc đãi các chức sắc trong vùng ăn uống no say. Giữa những người trong họ với nhau, bà cố có vẻ buồn, ít nói. Bà chỉ ăn sơ một muỗng yến, nhắm môi một chút rượu rồi kêu mệt, đòi vào trong ngủ. Ngó bà khác hẳn bà cố của đêm qua. Khác, nhưng vẫn là bà... Như năm bộ mặt của người phụ nữ trong tích tuồng đêm rồi" - trích Hải Nguyệt.

"Tôi chợt đứng lại. Thấy nước và cái hơi mát lạnh của nó quyến-rũ-như-chưa-bao-giờ-quyến-rũ-như-thế. Ngó xuống gương nước. Thấy Lê. Thấy "xì ke của tôi". Thấy cô ca sĩ khóc. Thấy con chó nhỏ ngơ ngẩn dưới lòng hồ. Và thấy đâu độ hai trăm năm mươi mốt ngàn lẻ bảy mươi chín cô gái khác đang thò đầu soi mình xuống gương nước như tôi... Và tôi thắng lại kịp nỗi khát khao được nhúng người vào nước mát. Tôi sợ chốn đông người..." - trích Hồ nước mùa Xuân.

Có thể nói người nữ là nhân vật trung tâm của cả tập truyện này, trải dài từ cô gái mới lớn, người tình, người mẹ, bậc hy sinh… cho đến kẻ phiêu lưu, người sang hèn, người nô lệ… Thế nhưng với Nguyễn Thị Minh Ngọc thì: "Khi cấu trúc hệ thống nhân vật, tôi không phân biệt giới tính, mà chỉ muốn tập trung vào độ đậm nhạt sắc màu của phần chánh tà, thiện ác, tham, sân, ngã, mạn… trong mỗi con người. Tập trung vào những trải nghiệm của người này thông qua những người khác, ở không gian và thời gian họ đang sống".

Khi nghe lời chia sẻ này tại buổi ra mắt sách ở TP.HCM, một độc giả đã hỏi: Vậy thì có những điểm khác biệt trong cách kể chuyện trên từng loại hình nghệ thuật như in ấn, màn ảnh, hoặc sân khấu không? Nguyễn Thị Minh Ngọc trả lời: "Một cuốn sách được đọc bởi một ngàn người khác nhau đã là một ngàn cuốn sách khác nhau. Còn trên sân khấu, nhân vật sẽ được tương tác trực diện với khán giả. Nhân vật này sẽ sống động hơn nếu ta diễn sao cho người xem nghe được những lời ngầm, bên dưới những lời đang thốt ra. Tôi cảm nhận điều này rõ hơn khi làm diễn viên. Còn với ngôn ngữ của điện ảnh, thì đó là sự xếp đặt hình ảnh, lời thoại còn phải chọn lọc hơn và phải tạo điều kiện cho những ánh nhìn, cử chỉ bộc lộ thay cho lời nói".

Dù luôn hướng đến chiều sâu và cả tính triết lý, nhưng Nguyễn Thị Minh Ngọc có quan niệm rành mạch về tiếp nhận nghệ thuật. Chị nói: "Cái hay trong nghệ thuật phải chinh phục được nhiều tầng lớp thưởng thức, từ bình dân ít đọc cho tới giới trí thức nhiều chữ. Tôi không bao giờ quên được những cô, chị, dì, bà… bán hàng ở chợ Cà Mau đã chặn đầu xe của CLB đạo diễn trẻ chúng tôi khi về đó diễn vở Dư luận quần chúng năm 1986. Họ hỏi: "Sao diễn có một đêm rồi đi liền vậy? Bộ tưởng tụi tui không biết coi hay sao?".

Nguyễn Thị Minh Ngọc sinh năm 1953 tại Bà Rịa - Vũng Tàu, đã dựng trên 30 vở kịch và viết trên 70 kịch bản, viết hàng trăm tập phim truyền hình và nhiều công trình nghiên cứu về nghệ thuật sân khấu, cải lương…

Các kịch bản phim điện ảnh nổi tiếng của bà gồm: Hải Nguyệt, Ngọc Viễn Đông, Song Lang, Hương Ga, Sống trong sợ hãi… Các kịch bản sân khấu nổi tiếng: Đứng giữa đồi cao, Một nửa của tôi đâu, Người đàn bà thất lạc, Tía ơi má dìa!, Tiên Nga, Duyên thệ, Trái tim nhảy múa, Hãy yêu nhau đi, Hãy khóc đi em, Tâm bút Trần Hữu Trang, Thương nữ bất tri…

Các sách đã xuất bản của bà: Ngọn nến bên kia gương, Một mình bước tới, Trinh Tiên, Cạn duyên, Dẫu lìa ngó ý, Đồng sàng, Chờ duyên, Chân trần trên lửa đỏ, Ký sự người đàn bà bị chồng bỏ, 100 câu hỏi đáp về sân khấu cải lương, Ngọc của Sài Gòn, Tuổi ngọc ngày chưa xưa…