Chữ và nghĩa: Corona - Từ 'vương miện' hóa ra 'đại dịch'

05/02/2020 07:39 GMT+7

(Thethaovanhoa.vn) - Gần như cả thế giới, trong đó có Việt Nam đang quay cuồng vì chủng mới của virus corona. Chỉ cần vào Google đánh 6 chữ cái này (corona) là ta sẽ có ngay khoảng 700 triệu kết quả trong vòng chưa đến 1 giây. "Corona" chỉ là tên gọi tắt của một căn bệnh bất thường, tên đầy đủ của nó là 2019-nCoV chỉ mới được phát hiện vào cuối năm 2019.

Không sợ thiếu, chỉ sợ... tham

Không sợ thiếu, chỉ sợ... tham

Sau những diễn biến phức tạp của dịch bệnh do chủng mới của virus corona gây ra, những vật dụng giúp cho việc phòng chống dịch, nhất là khẩu trang y tế, bỗng trở thành cơn “sốt”.

nCov (en-cô-vi) là viết tắt của “new corona virus” (virus corona mới). Nó còn có tên virus corona/coronavirus Vũ Hán, viêm phổi Vũ Hán, virus viêm phổi chợ Hoa Nam Vũ Hán. Gọi là "mới" nó vì chỉ được phát hiện ra rất gần đây (sang Việt Nam đúng dịp Tết Nguyên Đán Canh Tý).

Các kết quả nghiên cứu di truyền cho thấy, 2019-nCoV có thể đã tiến hóa từ một chủng virus liên quan đến virus gây bệnh SARS, nó có quan hệ với SARS-CoV nhưng mới hơn (nên chưa có thuốc ngừa cũng như thuốc chữa).

Chú thích ảnh
Nhân viên y tế chuyển bệnh nhân nhiễm virus corona chủng mới tới điều trị tại bệnh viện dã chiến Hỏa Thần Sơn ở Vũ Hán, Trung Quốc ngày 4/2/2020. Ảnh: THX/TTXVN

Ngược dòng lịch sử, phải nói rằng căn bệnh từ virus này đã có từ lâu. Virus corona được phát hiện vào những năm 1960. Những người đầu tiên được phát hiện là từ virus viêm phế quản truyền nhiễm ở gà và 2 loại virus từ khoang mũi của bệnh nhân bị cảm lạnh. Bình thường, nó được đặt tên là coronavirus 229E và coronavirus OC43 ở người. Các thành viên khác của họ virus này đã được xác định, bao gồm SARS-CoV năm 2003, HCoV NL63 năm 2004, HKU1 năm 2005, MERS-CoV năm 2012 và 2019-nCoV năm 2019; hầu hết trong số này đã có mặt trong các dịch bệnh nhiễm trùng đường hô hấp nghiêm trọng.

Nhắc đến SARS, chúng ta chắc không quên đại dịch SARS, một thảm họa bệnh lý năm 2003. SARS là tên tắt của một tổ hợp từ tiếng Anh: “Severe acute respiratory syndrome” (Hội chứng hô hấp cấp tính nghiêm trọng/nặng) là một chứng bệnh hô hấp ở con người gây ra bởi một loại virus mang tên virus corona SARS (SARS-CoV), một chủng của coronavirus. Giữa tháng 11/2002 và tháng 7/2003, dịch SARS bùng phát ở Hong Kong (Trung Quốc), lan tỏa toàn cầu và gần như trở thành một đại dịch, với 8.422 trường hợp và 916 trường hợp tử vong trên toàn thế giới (theo WHO - Tổ chức Y tế Thế giới).

Chú thích ảnh
Phun thuốc khử trùng nhằm ngăn chặn sự lây lan của virus corona chủng mới gây bệnh viêm phổi nguy hiểm tại Vũ Hán, tỉnh Hồ Bắc, Trung Quốc, ngày 30/1/2020. Ảnh: AFP/ TTXVN

Virus corona typ này là phân dạng của coronavirus mà từ trước tới nay chưa bao giờ phát hiện ở trong cơ thể người. Cũng vì nó quá "mới và lạ" nên người ta chưa thể tìm được vaccine phòng dịch và thuốc đặc trị. Đó là điều cần cảnh báo vì khả năng lây lan, mức độ nguy hiểm, sự rủi ro của virus này rất cao. Phát sinh chưa đầy 3 tháng tại Vũ Hán (Trung Quốc), đến nay (4/2/2020) virus này đã nhanh chóng lây lan không chỉ ở Trung Quốc đại lục mà còn tới 26 quốc gia và vùng lãnh thổ khác trên thế giới. Với mức độ phát tán, lây lan nhanh, khả năng điều trị khó khăn (chưa có thuốc đặc trị) thì có thể nói hiện tượng này là một đại dịch.

“Corona” là thuật ngữ y học đặt theo tiếng Latin. Tiếng Anh là “crown”, có nghĩa là “vương miện” (xuất phát từ hình thể giống như một cái vương miện của chủng virus này). Nhưng buồn thay, cái tên vốn dùng chỉ “mũ nhà vua” khi xưa và hiện nay được gọi chiếc “mũ đặt lên đầu các cô gái đoạt giải cao nhất trong một cuộc thi sắc đẹp lớn” (thi hoa hậu chẳng hạn) đang trở thành một tai họa bệnh lý lớn nhất mà con người phải gánh chịu đầu năm 2020.

PGS-TS Phạm Văn Tình

Tags:
Cùng chuyên mục
Xem theo ngày
Đọc thêm