Điểm lại những trận động đất kinh hoàng trên thế giới

Ngày 7/10/2023, hai trận động đất có độ lớn 6,2 đã làm rung chuyển tỉnh Herat và các tỉnh miền Tây Afghanistan. Các động đất xảy ra cách thành phố Herat, thủ phủ của tỉnh Herat, khoảng 30 km về phía Tây Bắc, kéo theo 8 dư chấn mạnh.

Tính đến chiều 8/10, số người thiệt mạng trong các trận động đất đã tăng lên hơn 2.000 người, hơn 9.200 người bị thương. Đây là trận động đất gây thương vong nặng nề nhất ở Afghanistan trong hơn 2 thập kỷ qua. Tổ chức Y tế thế giới (WHO) cho biết hơn 600 ngôi nhà đã bị phá hủy toàn bộ hoặc một phần do động đất tại ít nhất 12 ngôi làng thuộc tỉnh Herat, khiến hơn 4.200 người bị ảnh hưởng.

Hiện lực lượng cứu hộ ở Afghanistan đang tích cực triển khai công tác cứu hộ để tìm kiếm những người sống sót trong các đống đổ nát. Nhà chức trách địa phương đang tích cực phối hợp với các cơ quan viện trợ để cung cấp hỗ trợ nhân đạo cho các gia đình nạn nhân.

Tại Afghanistan thường xuyên xảy ra động đất, đặc biệt là ở khu vực dãy núi Hindu Kush (nằm giữa nước này và Pakistan) vốn nằm gần điểm giao nhau của các mảng kiến tạo Á-Âu và Ấn Độ. Hồi tháng 6/2022, trận động đất có độ lớn 5,9 đã làm rung chuyển tỉnh Paktika, khiến hơn 1.000 người thiệt mạng và hàng chục nghìn người mất nhà cửa.

Dưới đây là những thảm họa động đất, sóng thần kinh hoàng trên thế giới:

- Maroc, tháng 9/2023 (6,8 độ):

Đêm ngày 8/9 (giờ địa phương), một trận động đất có độ lớn 6,8 đã làm rung chuyển nhiều thành phố tại Maroc, san phẳng những ngôi làng trên các ngọn đồi của dãy núi Atlas. Trận động đất với tâm chấn tại dãy High Atlas, cách thành phố du lịch nổi tiếng Marrakech của Maroc 72 km về phía Tây Nam.

Đây được xem là trận động đất nghiêm trọng nhất trong nhiều thập kỷ qua tại Maroc, gây thiệt hại trên diện rộng. Hơn 2.800 người đã thiệt mạng và khoảng 2.500 người khác bị thương trong trận động đất trên.

- Afghanistan và Pakistan, tháng 3/2023 (6,5 độ):

13 người tại Afghanistan và Pakistan thiệt mạng sau trận động đất độ lớn 6,5 xảy ra gần khu vực Jurm, Đông Bắc Afghanistan.

- Thổ Nhĩ Kỳ và Syria, tháng 2/2023 (7,8 độ):

Ngày 6/2/2023, trận động đất có độ lớn 7,8 tại Thổ Nhĩ Kỳ đã làm rung chuyển Thổ Nhĩ Kỳ cùng quốc gia láng giềng Syria, cướp đi sinh mạng của hơn 21.000 người, làm hàng chục nghìn người bị thương, đẩy nhiều người vào tình cảnh "màn trời chiếu đất" trong thời tiết lạnh giá của mùa đông. Trận động đất cũng khiến hàng nghìn tòa nhà bị sập và vô số công trình kiến trúc bị phá hủy, ảnh hưởng tới cuộc sống của khoảng 13 triệu người.

- Afghanistan, tháng 6/2022 (5,9 độ)

Ngày 22/6/2022, một trận động đất có độ lớn 5,9 đã xảy ra tại Afghanistan khiến hơn 1.000 thiệt mạng, 3.000 người bị thương và 10.000 ngôi nhà bị phá hủy, đẩy hàng nghìn người vào cảnh "màn trời, chiếu đất".

Tỉnh Paktika ở miền Đông Afghanistan là nơi chịu thiệt hại nặng nề nhất trong trận động đất trên.

- Haiti, năm 2021 (7,2 độ)

Ngày 14/8/2021, một trận động đất có độ lớn 7,2 độ đã làm rung chuyển phía Tây Haiti, làm ít nhất 304 người thiệt mạng, hàng trăm người khác bị thương và mất tích, phá hủy khoảng 950 ngôi nhà, 7 nhà thờ, 2 khách sạn và 3 trường học. Ngoài ra, hơn 720 ngôi nhà, 1 nhà tù, 3 trung tâm y tế và 7 trường học cũng bị hư hại.

- Indonesia, năm 2018 (7,5 độ):

Ngày 28/9/2018, một trận động đất có độ lớn 7,5 độ kéo theo sóng thần đã xảy ra ở thành phố Palu, nằm trên đảo Sulawesi của Indonesia, cướp đi sinh mạng của hơn 4.300 người. Trận động đất này còn "nuốt chửng" hàng nghìn ngôi nhà và các tài sản khác, phá hủy nhiều tàu đánh cá, các cửa hàng và hệ thống tưới tiêu,… của người dân nơi đây.

- Nepal, năm 2015 (7,9 độ):

Ngày 25/4/2015, một trận động đất có độ lớn 7,9 độ đã xảy ra tại vùng Gorkha, ở giữa thủ đô Kathmandu và thành phố Pokhara của Nepal, với các dư chấn lên đến 6,7 độ. Trận động đất kinh hoàng đã làm hơn 4.000 người thiệt mạng và khoảng 6.500 người bị ảnh hưởng; đồng thời kéo theo một vụ lở tuyết trên đỉnh núi Everest làm 17 nhà leo núi thiệt mạng, hơn 60 người khác bị thương, nhấn chìm hàng chục người khác tại nước láng giềng Tây Tạng và Ấn Độ.

- Nhật Bản, năm 2011 (9,0 độ):

Vào 14h46 ngày 11/3/2011, một trong những trận động đất lớn nhất trong lịch sử nhân loại đã xảy ra tại miền Đông Bắc Nhật Bản. Trong vòng 1 giờ xảy ra động đất, các thị trấn dọc bờ biển đều bị những đợt sóng khổng lồ san phẳng. Những ngọn sóng cao 4-5 m liên tiếp ập lên nhà cửa và những cánh đồng. Ở mức cao nhất, sóng thần tại Miyako, Iwate, được ước tính cao đến 40 m.

Thảm họa này đã xóa sổ nhiều thị trấn, cướp đi sinh mạng của khoảng 20.000 người. Số người bị thương là gần 2.400 và số người bị nhiễm phóng xạ là 190 người. Khoảng 100.300 ngôi nhà bị phá hủy hoàn toàn hoặc hư hại một phần do động đất và sóng thần.

Thảm họa đã gây ra các sự cố liên tiếp tại Nhà máy Điện hạt nhân Fukushima số 1 và 2, đồng thời khiến nhiều nhà máy điện hạt nhân khác phải ngừng hoạt động.

Thảm họa kép ngày 11/3/2011 đã khiến toàn bộ đất nước Nhật Bản rơi vào tình trạng tồi tệ nhất kể từ sau Chiến tranh Thế giới thứ II.

- Haiti, năm 2010 (7,0 độ):

Ngày 12/1/2010, một trận động đất có độ lớn 7 và tâm chấn ở độ sâu khoảng 13km, kéo dài 55 giây, đã san phẳng hầu như toàn bộ thủ đô Port-Au-Prince của Haiti, làm hàng chục nghìn người thiệt mạng và khoảng 1,5 triệu người mất nhà ở. Số người chết trong trận động đất năm đó ước tính trong khoảng 46.000 người đến hơn 300.000 người. Trận động đất đã để lại một hậu quả lâu dài hơn là khiến khoảng 4.000-6.000 người dân Haiti bị tàn tật vĩnh viễn và cho đến nay họ vẫn đang chật vật để khôi phục lại cuộc sống của mình.

- Trung Quốc, năm 2008 (8,0 độ):

Một trận động đất có độ lớn 8,0 độ xảy ra ở tỉnh Tứ Xuyên, Trung Quốc, ngày 12/5/2008, làm 87.000 người thiệt mạng, và 10 triệu người mất nhà cửa, phá hủy hàng triệu công trình dân sinh và xã hội vì cơn giận dữ khủng khiếp của thiên nhiên. Dù tâm chấn ở tỉnh Tứ Xuyên nhưng cả Thượng Hải và Bắc Kinh đều cảm nhận thấy mặt đất rung chuyển khi động đất xảy ra. Đây là thảm họa lớn nhất của Trung Quốc sau trận động đất Đường Sơn năm 1976.

- Pakistan, năm 2005 (7,6 độ):

Ngày 8/10/2005, khu vực Kashmir của Pakistan phải hứng chịu một trận động đất có độ lớn 7,6 độ, làm 80.000 người thiệt mạng, 4 triệu người mất nhà cửa. Tâm chấn của động đất ở thủ phủ Muzaffarabad của vùng Kashmir. Nhiều thị trấn trong khu vực chỉ còn lại là những đống đổ nát hoang tàn sau động đất kinh hoàng này.

- Indonesia, năm 2004 (9,3 độ):

Năm 2004, một trận động đất có độ lớn 9,3 độ kéo theo sóng thần ở ngoài khơi đảo Sumatra, Tây Indonesia, đã cướp đi sinh mạng của 220.000 người ở các quốc gia ven bờ Ấn Độ Dương, trong đó có 168.000 người Indonesia. Đây là một trong những thảm họa thiên nhiên tàn khốc nhất lịch sử nhân loại.

Không có cảnh báo về trận sóng thần sắp xảy ra, khiến người dân không có thời gian để sơ tán, dù thời gian con sóng tấn công các châu lục cách nhau nhiều giờ. Theo Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS), năng lượng khổng lồ tỏa ra từ trận động đất này được ví tương đương với năng lượng của 23.000 quả bom nguyên tử từng thả xuống Hiroshima, Nhật Bản.

- Ấn Độ, năm 2001 (7,9 độ):

Ngày 26/1/2001, tại bang Gujarat, Tây Bắc Ấn Độ xảy ra trận động đất với cường độ mạnh 7,9 độ, làm 20.000 người thiệt mạng, hơn 500 tòa nhà bị phá hủy hoàn toàn, các hệ thống cung cấp điện và điện thoại bị phá hủy trên diện rộng.

- Papua New Guinea, năm 1998, (7,0 độ):

Ngày 17/7/1998, Papua New Guinea rung chuyển bởi hai trận động đất, mỗi trận đều có độ lớn 7 độ. Hai trận động đất dưới đáy biển với cường độ 7 độ đã tạo ra 3 đợt sóng thần, làm chết ít nhất 2.100 người ở gần thị trấn Aitape trên bờ biển phía Bắc của Papua New Guinea, nơi được cho là nằm trong "vành đai lửa" Thái Bình Dương thường xảy ra động đất và núi lửa.

- Philippines, năm 1976 (7,9 độ):

Chỉ sau nửa đêm 17/8/1976, một trận động đất có độ lớn 7,9 độ xảy ra gần các đảo Mindanao và Sulu của Philippines, gây sóng thần cao đến 5 m ở điểm cao nhất, cuốn trôi hàng nghìn người dân khi họ đang chìm trong giấc ngủ.

Khoảng từ 5.000 đến 8.000 người đã thiệt mạng, khiến đây trở thành một trong những thảm họa thiên nhiên tồi tệ nhất lịch sử Philippines.

- Trung Quốc, năm 1976 (7,8 độ):

Trận động đất có độ lớn 7,8 độ xảy ra ngày 28/7/1976, ở Đường Sơn, Trung Quốc, chỉ kéo dài 10 giây nhưng đã làm 500.000 người thiệt mạng. Đây được coi là trận động đất kép bởi cơn dư chấn xảy ra 16 tiếng sau cơn rung chuyển đầu tiên cũng mạnh 7,8 độ.

- Chile, năm 1960 (9,5 độ):

Trận động đất có cường độ mạnh nhất từng xảy ra trên thế giới xuất hiện tại Chile ngày 22/5/1960. Gần 5.000 người thiệt mạng và bị thương, hơn 2 triệu người mất nhà cửa vì đợt thiên tai được ví như "cơn thịnh nộ của lòng đất".

Sau động đất, sóng thần xuất hiện và tàn phá cảng Puerto Saavedra. Thảm họa gây thiệt hại khoảng 550 triệu USD cho Chile, trong khi 170 người ở Nhật Bản và Philippines thiệt mạng khi sóng thần tràn qua bờ biển các nước này.

Một ngày sau, núi lửa Volcán Puyehue phun trào, tạo thành cột tro bụi 6.000 m và kéo dài thảm kịch thêm nhiều tuần sau đó.