Đạo diễn Trần Anh Hùng - quen và lạ ở Cannes 2023

Liên hoan phim Cannes mới đây đã công bố danh sách các tác phẩm tham gia trình chiếu và tham gia tranh giải Cành cọ Vàng cho phiên bản thứ 76 (tổ chức từ ngày 16-27/5 tới). Trong cuộc đua Cành cọ Vàng của Cannes năm nay, tạm thời có 6 nhà làm phim lần đầu tiên góp mặt, trong khi nam đạo diễn người Pháp gốc Việt là Trần Anh Hùng thì có vẻ kỳ cựu hơn.

Giám đốc Liên hoan phim Cannes Thierry Fremaux cho biết danh sách tác phẩm tham gia tranh giải chưa đầy đủ, vì còn một số phim dự kiến sẽ được công bố trong thời gian tới.

Vừa lạ vừa quen

Trong làn sóng đón chào điện ảnh Việt Nam ở nước ngoài hơn hai thập niên qua, tên tuổi Trần Anh Hùng đi đầu. Các bộ phim của ông đã nhận được sự hoan nghênh và nổi tiếng trên toàn thế giới. Ba bộ phim đầu tiên của ông là những suy ngẫm đa dạng về cuộc sống ở quê hương Việt Nam.

Trần Anh Hùng (sinh 1962) là cái tên vừa lạ mà cũng vừa quen tại Liên hoan phim Cannes 1993.

"Quen" là bởi bộ phim đầu tay được đề cử giải Oscar cho Phim nước ngoài hay nhất là Mùi đu đủ xanh (1993), cũng đã giành được giải Máy quay Vàng tại Liên hoan phim Cannes.

Bộ phim tiếp theo mang tựa Xích lô (1995), có sự tham gia của ngôi sao điện ảnh Trung Quốc Lương Triều Vỹ, đã giành giải Sư tử Vàng tại Liên hoan phim Venice. Phim Mùa Hè chiều thẳng đứng phát hành năm 2000 cũng từng giành giải Un Certain Regard của Liên hoan phim Cannes.

Còn "lạ" ở đây: The Passion of Dodin Bouffant (tạm dịch: Sự đam mê của Dodin Bouffant) là tác phẩm đầu tiên của ông được đề cử tranh giải Cành cọ Vàng. Lấy bối cảnh năm 1885, bộ phim xoay quanh mối tình lãng mạn giữa đầu bếp đáng kính tên Eugenie (do Juliette Binoche thủ vai) và Dodin (Benoit Magimel) - chuyên gia ẩm thực mà cô đã làm việc cùng trong hơn 20 năm. Nhân vật người sành ăn dựa theo Dodin-Bouffant do Marcel Rouff tạo ra trong tiểu thuyết The Passionate Epicure (1920).

Tờ Sortira Paris của Pháp cho biết Trần Anh Hùng đã khai thác một cách khéo léo và tinh tế mối liên kết giữa tình yêu với ẩm thực. Ngoài ra, cũng không thể không kể công của Pierre Gagnaire - đầu bếp từng đoạt 14 sao Michelin -người đảm nhận vai trò cố vấn ẩm thực cho phim.

Thêm vào đó, diễn xuất của cặp đôi chính cũng khiến cho The Passion of Dodin Bouffant trở thànhmột trong những phim hấp dẫn nhất tại Cannes năm nay. Juliette Binoche là nữ diễn viên nổi tiếng người Pháp gốc Ba Lan. Cô đã xuất hiện trong hơn 40 bộ phim, đã nhận rất nhiều giải thưởng quốc tế, bao gồm cả giải Oscar cho Nữ diễn viên phụ xuất sắc nhất trong phim Bệnh nhân người Anh (1996).

Ngoài đời thực, Juliette Binoche từng kết hôn với Benoit Magimel và có chung một cô con gái.

Hãng phát hành Gaumont đang lên kế hoạch phát hành The Passion of Dodin Bouffant tại các rạp ở Pháp trong năm nay. Họ nhận xét: "Không chỉ khám phá ẩm thực Pháp thế kỷ 19, phim còn sở hữu dàn diễn viên quyến rũ, với hai ngôi sao đang ở đỉnh cao sự nghiệp, đồng thời được quay bằng lăng kính lộng lẫy nhất".

Cũng cần nhắc lại, khi quay Xích lô tại Việt Nam, Trần Anh Hùng đã có ý tưởng làm một phim về chủ đề rượu gạo. Ông đã nhờ đồng kịch bản lời thoại là nhà thơ Nguyễn Trung Bình tìm kiếm các chi tiết, các lời thoại đắt giá cho kịch bản này về sau. Trong phim Vĩnh cửu (2016), ông cũng rất chăm chút các khung cảnh sinh hoạt quanh bàn ăn, uống trà. Nhắc lại như vậy để thấy chủ đề ẩm thực đã được Trần Anh Hùng ôm ấp từ lâu.

Nhiều bất ngờ ở giải Cành cọ Vàng

Cảm giác déjà vu- diễn tả trạng thái/hiện tượng mà một người cảm thấy rằng mình đã sống qua hoàn cảnh này trong quá khứ rồi -chính là sự quen thuộc khi nhắc đến Liên hoan phim Cannes, vốn bị cho là quá sôi nổi, nhưng không quá háo hức trong việc làm nổi bật diện mạo đang thay đổi của điện ảnh như các liên hoan phim lớn khác.

Tuy nhiên, năm nay, nó đã có những bước tiến về hình ảnh đại diện. Sau khi bị chỉ trích vì không làm nổi bật nhiều phụ nữ trong danh sách tác phẩm tranh giải, Cannes sẽ phá kỷ lục của chính mình với 6 phim của các nữ đạo diễn. Bao gồm La Chimera của Alice Rohrwacher, Club Zero của Jessica Hausner, Last Summer của Breillat, Anatomie d'une chute của Justine Triet, Banel et Adama của Ramata-Toulaye Sy và phim tài liệu Four Daughters của Kaouther Ben Hania. Trong số đó, chỉ có Ramata-Toulaye Sy và Ben Hania là những nhà làm phim lần đầu tham gia giải Cành cọ vàng.

Bên cạnh Four Daugters, cuộc thi còn có một phim tài liệu Jeunesse của đạo diễn Trung Quốc Wang Bing (Vương Binh). Giám đốc Liên hoan phim Cannes Thierry Fremaux cũng ghi nhận sự hiện diện hiếm hoi của hai bộ phim tài liệu trong cuộc thi lần này.

Phim tài liệu cũng đã giành được những giải thưởng cao nhất tại các liên hoan phim gần đây. Ví dụ giải Gấu Vàng tại Berlinale (Đức) cho On the Adamant (2023) của Nicolas Philibert, giải Sư tử Vàng tại Venice (Italy) với All The Beauty and the Bloodshed (2022) của Laura Poitras. Trước đây, Cannes cũng có "lịch sử riêng" với phim tài liệu như Fahrenheit 9/11 của Michael Moore từng giành giải Cành cọ Vàng vào năm 2004.

"Chúng tôi đã xem hơn 2.000 bộ phim. Những con số này quá xa xỉ, đồng thời phản ánh sức mạnh của điện ảnh thế giới và khát vọng làm phim ở khắp mọi nơi" - Thierry Fremaux phát biểu tại một hội nghị chật kín người. Ông cũng hoan nghênh phạm vi quốc tế rộng lớn hơn của cuộc thi mà dường như có ít phim Pháp hơn. Trong số các phim dự thi của Pháp, nổi bật nhất lại chính là The Passion of Dodin Bouffant (tựa gốc: La Passion de Dodin Bouffant) do Trần Anh Hùng đạo diễn.