Cuộc chiến 'bình định' các khu ổ chuột Brazil

(Thethaovanhoa.vn) - “Cocaina!” - cậu nhóc gầy nhom cất tiếng rao khi đứng trước các gói nilon nhỏ, trong chứa chất bột màu trắng. Những chiếc túi đó là ma túy cocaine, bên cạnh chúng là các bịch cần sa khô và cocaine chuyên dùng để hút.

Tất các chất gây nghiện này được chào bán công khai giữa thanh thiên bạch nhật, cho vô số khách hàng lũ lượt kéo tới.

Thị trường ma túy khổng lồ

Chỉ cách điểm bán hàng chừng vài chục mét, một thanh niên trẻ phóng xe máy trên con phố lầm bụi của khu ổ chuột, lưng cậu đeo một khẩu súng trường AR-15 gắn kèm súng phóng lựu. Cậu trai này chẳng có nhu cầu che giấu thứ "hàng nóng" mình mang theo.

Khi cảnh sát tiến vào các khu ổ chuột, thường là trên các đoàn xe với đầy tay súng vũ trang tới tận răng, các cậu trai như thế sẽ thực hiện màn bắn chặn đầu tiên, giúp cánh buôn ma túy có đủ thời gian để tẩu thoát.

Một điểm bán ma túy tại khu ổ chuột Antares

“Chúng tôi căm ghét cảnh sát" - Lucas, cậu trai 28 tuổi đang điều hành một trong các "cửa hàng" ma túy ở khu ổ chuột nói - "Chúng tôi chỉ kiếm tiền. Còn chúng (cảnh sát) mới là những kẻ giết người".

Khung cảnh vừa được mô tả thuộc về khu ổ chuột Antares nằm gần Rio de Janeiro. Đây là nơi chính quyền Brazil không muốn du khách thấy, khi hàng trăm ngàn người đổ tới đất nước trong tháng này, để dự World Cup.

Thực tế các khu ổ chuột của Rio, nơi sinh sống của khoảng 1 triệu người, từ lâu đã là địa bàn của giới buôn ma túy. Hoạt động buôn bán chất gây nghiện ở đây, nghiệt ngã thay, đã mang lại khoản thu đều đặn cho một trong số những công dân nghèo nhất của Brazil.

Brazil hiện có một thị trường tiêu thụ ma túy khổng lồ, chỉ đứng sau Mỹ về tiêu thụ cocaine. Người Brazil hút hoặc hít khoảng 90 tấn cocaine mỗi năm, theo thống kê của Cơ quan phòng chống ma túy và tội phạm LHQ .

Thu mình dưới chương trình bình định

Cho tới mấy năm gần đây, hoạt động bán ma túy công khai diễn ra tại những nơi nằm gần trung tâm Rio hơn, ở các khu ổ chuột như Pavao Pavaozinho, cách không xa bãi biển Copacabana nổi tiếng.

Nhưng cảnh sát đã trấn áp hoạt động phạm pháp công khai này với chương trình bình định hóa, trong đó họ dùng vũ lực tấn công các khu ổ chuột và thiết lập sự hiện diện thường trực.

Cuộc tấn công bắt đầu từ năm 2008, thời điểm Brazil giành được quyền đăng cai World Cup 2014 và từ từ mở rộng ra hàng loạt khu ổ chuột. Gần nhất là vào tháng 3 và tháng 4 năm nay, cảnh sát dưới sự yểm trợ của xe bọc thép và trực thăng, đã tràn ngập khu ổ chuột khổng lồ Mare. Hàng loạt vụ đấu súng căng thẳng đã diễn ra giữa những kẻ buôn ma túy và cảnh sát.

Chính quyền Rio tuyên bố chương trình bình định hóa đã thành công, cho biết từ năm 2008 tới 2012, tỷ lệ giết người ở những nơi này đã tụt giảm tới 65%. Tại các khu ổ chuột gần trung tâm thành phố, nơi du khách có thể ghé qua, các giới buôn ma túy không còn kinh doanh công khai hoặc mang súng lộ liễu như trước. Người ta phải đi rất xa mới có thể chứng kiến những khung cảnh như ở Antares.

Tuy nhiên chương trình bình định hóa đã bị chỉ trích, với cảnh sát bị cáo buộc đã sát hại cả dân thường, đối tượng lẽ ra họ phải bảo vệ. Hồi tháng 4 năm nay, một vũ công nổi tiếng tên Douglas Rafael da Silva đã bị bắn chết tại khu ổ chuột Pavao Pavaozinho, tạo nên các cuộc biểu tình rồi biến thành bạo động.

Cảnh sát nói rằng họ chỉ nổ súng đáp trả những kẻ buôn ma túy vào thời điểm Silva bị bắn chết và không rõ đạn từ bên nào đã bay trúng người anh. Nhưng các nhân chứng ở Pavao Pavaozinho cho tờ GlobalPost biết rằng cảnh sát đã xả súng bừa bãi vào nhiều thanh niên không vũ trang, chỉ bởi thấy họ đang hút cần sa.

"Cảnh sát hoàn toàn chưa được chuẩn bị để làm việc trong cộng đồng này" - Paulo dos Santos, diễn viên và là bạn của da Silva nói - "Họ là luật pháp nhưng lại không tôn trọng luật. Chúng tôi không cần loại cảnh sát như thế".

Chiến dịch bình định hóa của cảnh sát Brazil chỉ khiến giới buôn ma túy dịch chuyển địa bàn hoạt động, chứ không chết hẳn

Vào nhà tù hoặc tới nghĩa địa

Một vấn đề nữa là ngoài việc trấn áp tội phạm, chính quyền không cung cấp các khoản đầu tư mới, xây trường mới cho các khu ổ chuột như đã hứa. "Hoàn toàn không có khía cạnh xã hội trong đó (chiến dịch bình định hóa)" - Andre Fernandes, người điều hành một mạng tin tức của khu ổ chuột cho biết - "Đây chỉ là màn phô trương sức mạnh, trong đó người nghèo bị xem như tội phạm".

Người dân cũng nói rằng chiến dịch bình định hóa không giết chết hoạt động buôn ma túy mà chỉ đơn giản là dịch chuyển địa bàn làm ăn. Ngay cả tại một số khu ổ chuột đã được "bình định" xong, giới buôn ma túy vẫn trở lại "bán hàng", theo cách thức kín đáo hơn trước.

Trong khi đó, phần lớn các tay tội phạm đã di cư tới những khu ổ chuột chưa bị bình định như Antares, hiện đang nằm dưới sự kiểm soát của một băng tội phạm tên Comando Vermelho (Tư lệnh Đỏ).

Với những cá nhân như Lucas, sự thay đổi về diện mạo tại các khu ổ chuột về cơ bản không thay đổi cuộc sống của cậu. Cố gắng mở to đôi mắt ngầu đỏ, cậu cho biết đã phải làm việc suốt 24 giờ qua. Một điểm bán hàng như của cậu điều hành mang lại doanh thu hàng ngàn đô la mỗi ngày. Nhưng do chỉ là một lao động thuộc hàng thấp nhất của Tư lệnh Đỏ, Lucas cũng chỉ bỏ túi được ít tiền.

"Công việc trông có vẻ dễ dàng, nhưng thực sự rất khó khăn và áp lực" - Lucas nói, cho biết cậu đã bán ma túy từ năm lên 12 tuổi và có vô số lần chạm súng với cảnh sát.

Lucas từng cố thoát ra khỏi nghiệp bán ma túy, mơ ước đổi đời cùng trái bóng. Nhưng sau một chấn thương, cậu lại trở về đường cũ. "Tôi muốn ra ngoài kia, tìm một công việc tử tế, nhưng khó quá" - Lucas rầu rĩ nói - "Tôi biết cuộc sống này rồi sẽ chỉ dẫn mình tới nhà tù, hoặc nghĩa địa".

Tường Linh (Theo NBC)
Thể thao & Văn hóa