Asian Cup và 'liều thuốc thử' cho giấc mơ World Cup

Vì thỏa thuận hợp đồng giữa VFF và HLV Troussier có tính bảo mật nên không thể biết Asian Cup 2023 chiếm vị trí và vai trò gì trong thang điểm đánh giá về công việc của thuyền trưởng người Pháp.

Nhưng ở thời điểm hiện tại, chúng ta có thể chắc chắn một điều, một "chiến dịch" Asian Cup không thành công sẽ gây ra hệ lụy rất lớn cho phần còn lại của hành trình mà ông Troissier đã, đang hướng tới cho bóng đá Việt Nam.

1. Cái ngày mà "Ngài ngủ gật" Park Hang-seo đến với Việt Nam, tham vọng lớn nhất được chính HLV người Hàn Quốc công khai, đó là đưa đội tuyển vào Top 100 FIFA trong vòng một năm. Thật ra thì cái thứ hạng FIFA ấy chỉ mang tính tương đối, nhưng thời điểm đó, nó lại là một con số thú vị. Đó là lần đầu tiên trong lịch sử bóng đá Việt Nam có một HLV trưởng đặt ra một mục tiêu cụ thể có tầm nhìn tranh đua rõ ràng trên bình diện bóng đá toàn cầu.

Nói như vậy là bởi trước đó, chúng ta chủ yếu tập trung vào việc vô địch AFF Cup hay đoạt HCV SEA Games. Đó cũng là lý do mà chưa có HLV nào bị sa thải vì đội tuyển đá kém ở những giải đấu hay sự kiện châu lục. Tầm nhìn của bóng đá Việt trước thời HLV Park Hang-seo "thấp" đến mức, các HLV bị sa thải chủ yếu vì thất bại ở sân chơi U23 của SEA Games. Vì không đặt nặng những thành tích ở cấp đội châu lục, nên việc chuẩn bị hoặc đón nhận các kết quả cũng qua loa. Kiểu như tạo được 'địa chấn" thì vui, thua cũng chẳng sao cả. Thậm chí, ngay việc đặt mục tiêu giành quyền dự VCK Asian Cup cũng không có sự quyết liệt đầu tư nào cả.

Suốt 30 năm, chúng ta có 2 lần dự giải. Năm 2007 là nhờ tư cách chủ nhà, năm 2019 cũng gần như là sự tình cờ vì thời điểm đó đội tuyển không có HLV trưởng sau khi HLV Nguyễn Hữu Thắng bị sa thải trong giai đoạn cuối của chiến dịch vòng loại, HLV tạm quyền Mai Đức Chung chính là người giúp Việt Nam giành vé vào VCK và ở trận đấu cuối vòng loại, có sự xuất hiện của HLV Park Hang-seo trên khán đài như một  "quan sát viên" trước khi chính ông là người đặt nền móng cho tham vọng World Cup sau khi đưa Việt Nam vào tứ kết năm 2019.

Bây giờ thì khác. Chúng ta đang nói nhiều đến việc dự World Cup và từ chỗ chỉ là sân chơi quá tầm, Asian Cup trở thành một cuộc thi nhảy cao cực kỳ quan trọng đối với bóng đá Việt Nam. Sự thú vị của môn nhảy cao ở chỗ, chiến thắng đôi khi không quan trọng bằng mức xà chinh phục được. Chúng ta chắc chắn không thể trở thành nhà vô địch, nhưng việc nhảy qua mức xà nào, hơn được bao nhiêu đối thủ, là những chi tiết có thể tạo dựng nên cả tương lai của bóng đá Việt Nam.

2. Tại sao lại nói như vậy? Hãy hình dung một chút về mức độ khốc liệt của Asian Cup. Trong lịch sử giải đấu này, có đến 5 đội bóng từng bảo vệ thành công chức vô địch, nhưng lần cuối cùng có một đội làm được điều đó thì đã cách đây tròn 20 năm, khi Nhật Bản vô địch Asian Cup 2004 tiếp nối thành công năm 2000 của HLV Troussier. Không phải tự nhiên mà tiền đạo Son Heung-min phải rời Tottenham đang rất cần anh trong cuộc đua tại giải Ngoại hạng Anh, để về nước làm nhiệm vụ. Đây có thể là kỳ Asian Cup cuối cùng của tiền đạo này, là cơ hội cuối để Son có thể có một danh hiệu lớn trong sự nghiệp của mình. Thật khó tin là Hàn Quốc đã vô địch hai kỳ Asian Cup đầu tiên vào năm 1956 và 1960, nhưng 15 kỳ giải từ đó đến nay, dù vào đến chung kết 4 lần,  nhưng chức vô địch lần thứ 3 vẫn chưa đến.

Nói cách khác, Asian Cup là một kiểu thách thức cực đại. Những đội nằm trong Top 5 châu Á gần như dự World Cup thường xuyên, nhưng để thắng Asian Cup lại là chuyện khác. Khi World Cup mở rộng, thì nhóm này nhiều khi chẳng cần tung hết sức vẫn giành vé nhẹ nhàng, vì thế Asian Cup càng trở nên quan trọng với họ.

Với những đội bóng hàng trung bình châu lục như Việt Nam, các trận đấu tại Asian Cup còn quan trọng hơn. Không giống như các trận vòng loại World Cup, mọi sai lầm tại Asian Cup đếu phải trả giá, không có cơ hội để làm lại. Có được thành công ở đấu trường mà các đội bóng lớn đều tung hết sức, thì chắc chắn niềm tin vào bản thân, vào kế hoạch dài hạn, sẽ nhân lên gấp bội lần.

3. Đã có những lúc bóng đá Việt Nam thấy đường đến World Cup thật gần, nhưng nhiều thực tế thi đấu, lại cho thấy giấc mơ đó vẫn còn ở rất xa. Đặt ra mục tiêu thì dễ, nhưng làm sao để biết chúng ta đi được đến đâu, mới khó. Asian Cup 2023 là một phần của câu trả lời.

Vì thế, đã đến lúc không nên nói về sự "trải nghiệm" hay "thử nghiệm" gì nữa. Dù không biết Asian Cup nằm ở phần nào trong kế hoạch nâng tầm bóng đá Việt Nam của HLV Troussier, nhưng sau gần một năm tìm kiếm con người để vận hành lối chơi, đã đến lúc phải có những kết quả nhất định. AFF Cup 2024 thì đến tận cuối năm, vòng loại thứ 3 của World Cup 2026 cũng ở thời điểm đó mới bắt đầu nếu như chúng ta qua được vọng loại thứ 2. Những sự kiện đó thuộc về tương lai và cũng chưa có gì bảo đảm HLV Troussier sẽ là người dẫn dắt đội tuyển tại đó.

Nói cách khác, nếu không tạo ra được một sự khác biệt nào tại Asian Cup 2023, không lẽ chúng ta thuê một HLV từ tháng 3/2023 để chuẩn bị cho 2 sự kiện vào tận cuối năm 2024?! Cũng không thể  nói rằng tại Asian Cup chúng ta có lực lượng tốt nhất, thì cuối năm mọi thứ sẽ ổn hơn?!

Đó là khía cạnh chuyên môn, còn với yếu tố tinh thần, niềm tin thì Asian Cup 2023 còn quan trọng hơn nhiều. Tại đây, thật ngẫu nhiên, chúng ta sẽ đá với Iraq và Indonesia, những đối thủ trực tiếp trong việc giành quyền vào vòng 16 đội và cả tấm vé vào vòng loại thứ 3 World Cup 2026. Hãy thử tưởng tượng đến việc thầy trò HLV Troussier không thành công ở các trận đấu "xanh chín" tại Qatar thì liệu còn ai tin đến triển vọng ở vòng loại thứ 2 World Cup? Nói cách khác, hoàn cảnh bắt buộc đội tuyển Việt Nam phải chứng minh được tham vọng của mình. Đây là lúc "không cứ nói hay là xong". 

Nói Asian Cup là "phép thử" cho giấc mơ World Cup là còn nhẹ. Ở đó có những trận đấu mà chúng ta "phải thắng". Nó giống như những mức xà trong môn nhảy cao. Không thể sau 3 lần thử mà vẫn không qua được mức xà thấp nhất, nhưng lại cho rằng chúng ta "đang tiến bộ" được. Hãy nhớ lại năm 2019, dù cần có chút may mắn để vượt qua vòng bảng nhờ chỉ số fair-play nhưng thực tế là đội tuyển Việt Nam đã nỗ lực ghê gớm ở các trận đấu trước Iraq hay Iran, và điều đó được cụ thể bằng tấm vé vớt để vào vòng 16 đội.

Cuộc sống là vậy, và bóng đá cũng là vậy.  Mọi thứ nằm ở trên sân bóng chứ không phải trong bản kế hoạch của giấc mơ World Cup hay những gì trong hợp đồng với HLV Troussier.