106 người bị sát hại và thông điệp 'không dung thứ' tội ác chống lại nhà báo

(Thethaovanhoa.vn) - Сhỉ trong 10 tháng đầu năm 2018, trên thế giới có 106 nhà báo và nhân viên các cơ quan truyền thông bị sát hại trong khi đang tác nghiệp tại 36 nước trên thế giới, vượt qua con số của cả năm 2017.

• Mỹ trừng phạt Saudi Arabia trong vụ nhà báo Jamal Khashoggi bị giết hại
• Tìm thấy thi thể nhà báo J. Khashoggi
• Hàng trăm nhà báo kỳ cựu trên thế giới kêu gọi cải cách bản quyền nội dung đăng tải trên mạng

Thống kê này được tổ chức phi chính phủ Press Emblem Campaig công bố nhân Ngày Quốc tế chấm dứt quyền miễn trừ đối với tội ác chống lại các nhà báo (2/11) năm nay, một lần nữa cho thấy vấn đề bảo vệ các nhà báo trước những hành vi bạo lực đang trở nên hết sức cấp thiết.

Không phải ngẫu nhiên nhà báo được đánh giá là một trong những nghề nguy hiểm nhất thế giới. Ít nhất 1.010 nhà báo đã bị sát hại khi đang tác nghiệp trong thời gian từ năm 2006-2017 trên khắp thế giới. Như vậy, trung bình cứ khoảng 4 ngày lại có một nhà báo thiệt mạng vì bạo lực.

Tuy nhiên, 9 trong số 10 vụ sát hại các nhà báo không được điều tra. Ngoài nguy cơ bị sát hại, các nhà báo còn là nạn nhân của những vụ tấn công, đe dọa, lạm dụng, quấy rối tình dục, bắt cóc, giam giữ, ngược đãi… Trước thực trạng này, năm 2013, Đại hội đồng Liên hợp quốc (LHQ) đã chọn ngày 2/11 hằng năm là Ngày Quốc tế chấm dứt quyền miễn trừ đối với tội ác chống lại các nhà báo nhằm kêu gọi cộng đồng quốc tế lưu tâm tới vấn đề bảo đảm an toàn của các nhà báo cũng như trừng phạt mọi tội ác nhằm vào các nhà báo.

Thống kê cho thấy đa số nhà báo bị sát hại khi đang hoạt động tại các điểm nóng về xung đột vũ trang hoặc tội phạm gia tăng. Afghanistan, Syria, Iraq và Mexico đứng đầu danh sách những quốc gia bị xem là nguy hiểm đối với tính mạng của nhà báo. Các cuộc xung đột kéo dài ở Afghanistan, Syria và Iraq đã khiến nhiều nhà báo đưa tin ở tuyến đầu phải đối mặt với hiểm nguy. Riêng tại Afghanistan, tính từ đầu năm, ít nhất 17 nhà báo tử nạn khi đang tác nghiệp, trong đó có 9 nhà báo thiệt mạng trong hai vụ đánh bom liên tiếp ở thủ đô Kabul hồi tháng 4.

Trong khi đó, dù không có chiến tranh, Mexico cũng là một trong những “vùng đất chết” với nhà báo do các đường dây buôn bán ma túy và tội phạm có tổ chức thường xuyên tấn công ngăn chặn giới phóng viên xông pha đưa tin.

Hơn 100 nhà báo đã bị sát hại tại Mexico kể từ năm 2006, trong đó 11 người thiệt mạng vào năm ngoái. Mối đe dọa rình rập tính mạng những người làm báo ở Colombia cũng không ngừng gia tăng. Tháng 3 vừa qua, dư luận chấn động sau khi một nhóm đối tượng được cho là buôn bán ma túy bắt cóc 3 người Ecuador hoạt động trong lĩnh vực báo chí gần khu vực biên giới và tàn sát dã man những người này tại lãnh thổ Colombia.

Các hành vi tội ác chống nhà báo không bị truy tố hay trừng phạt là một trong những nguyên nhân làm gia tăng các vụ sát hại những người làm công tác truyền thông. Đây cũng là một thách thức lớn đối với cộng đồng quốc tế. Bất ổn tại những quốc gia đối mặt với nội chiến, xung đột, bạo lực, tham nhũng hay tội phạm nhũng nhiễu được coi là “nguồn cơn” dẫn tới quyền miễn trừ đối với các hành vi tội ác chống nhà báo.

Theo một báo cáo năm 2018 xếp hạng những nước bị coi là thiếu tích cực trong việc điều tra, truy tố thủ phạm sát hại nhà báo, Somalia đứng đầu danh sách này năm thứ tư liên tiếp với 25 vụ chưa được điều tra, sau đó lần lượt là Syria, Iraq, Nam Sudan, Philippines và Afghanistan. Bảng xếp hạng này được lập dựa trên tính toán tỷ lệ giữa số vụ việc chưa được giải quyết và dân số của mỗi nước.

Trong thông điệp ngày 2/11 năm nay, Tổng Thư ký Liên hợp quốc LHQ Antonio Guterres bày tỏ lo ngại sâu sắc trước thực trạng gia tăng số vụ tấn công nhà báo cũng như tới 90% số vụ vi phạm được áp dụng “quyền miễn trừ” và không bị trừng trị. Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa LHQ cũng phát động chiến dịch toàn cầu mang tên #TruthNeverDies (Sự thật không bao giờ chết), phối hợp với nhiều đối tác truyền thông lớn trên thế giới nhằm nâng cao nhận thức trong vấn đề này. Song song với đó, tại thủ đô Beirut, Chính phủ Liban và UNESCO đồng tổ chức hội nghị với chủ đề “Tăng cường hợp tác khu vực nhằm chấm dứt quyền miễn trừ đối với tội ác và tấn công nhà báo tại thế giới Arab”, với sự tham gia của nhiều nhà hoạch định chính sách, chuyên gia, đại diện ngành tư pháp, lực lượng an ninh, các ủy ban nhân quyền, truyền thông và xã hội dân sự. Những sự kiện khác cũng diễn ra tại trụ sở LHQ ở thành phố New York cùng nhiều thành phố lớn khác trên thế giới như Paris (Pháp), Oslo (Na Uy), Brussels (Bỉ), Islamabad (Pakistan), Kabul (Afghanistan)…

Mỹ trừng phạt Saudi Arabia trong vụ nhà báo Jamal Khashoggi bị giết hại

Ngày 23/10, Mỹ thông báo sẽ hủy thị thực của khoảng 20 quan chức Saudi Arabia có liên quan đến vụ việc nhà báo Jamal Khashoggi bị giết hại. Đây là động thái cứng rắn nhất đến nay của Washington với quốc gia đồng minh thân cận.

Trong khi đó, nhiều tổ chức quốc tế, bao gồm cả LHQ, Hội đồng châu Âu, Liên minh châu Âu, Tổ chức các nước châu Mỹ, Liên minh châu Phi… tích cực kêu gọi các nước trên thế giới áp dụng những biện pháp phòng ngừa nhằm bảo vệ tính mạng của những người làm báo, thông qua luật pháp đảm bảo điều tra hiệu quả và truy tố đến cùng các thủ phạm, đồng thời hỗ trợ các nạn nhân. Những tổ chức này cũng hối thúc các chính phủ tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế về đảm bảo an toàn cho nhà báo.

UNESCO cho rằng bảo vệ các nhà báo là nhiệm vụ có ý nghĩa quan trọng sống còn đối với việc đạt được một trong những mục tiêu của Chương trình nghị sự phát triển bền vững năm 2030, đó là mục tiêu tạo điều kiện để công chúng được tiếp cận thông tin, đồng thời bảo vệ những quyền tự do căn bản phù hợp với luật pháp của từng quốc gia cũng như các thỏa thuận quốc tế. Đó cũng là thông điệp mà LHQ gửi đến chính phủ các nước, kêu gọi bảo vệ nhà báo và tạo mọi điều kiện cần thiết để báo giới tác nghiệp, đồng thời không khoan nhượng với những tội ác chống lại các nhà báo.

TTXVN/ Nguyễn Hằng